grafika z logotypem Biuletynu Miejskiego

Biuletyn Miejski

Niepodległość po poznańsku [ROZMOWA]

z Szymonem Paciorkowskim, koordynatorem projektu Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk pt. "Poznański sposób na niepodległość" rozmawia Mateusz Malinowski

Szymon Paciorkowski fot. Dominik Kałasz - grafika artykułu
Szymon Paciorkowski fot. Dominik Kałasz

Projekt stworzony przez PTPN rozpoczął się w lutym bieżącego roku i prowadzony będzie przez dwa lata. Zaplanowali państwo 41 wykładów otwartych, kilka spacerów edukacyjnych i sesji studencko-doktoranckich oraz dwie ogólnopolskie konferencje naukowe. Skąd pomysł na taki temat i jak będzie realizowany?

Niezwykle istotną częścią i wartością PTPN jest po pierwsze wieloletnia tradycja, a po drugie zasoby ludzkie. Zrzeszamy ponad tysiąc miłośników nauki, w większości wykładowców poznańskich uczelni. Pomyśleliśmy, że w związku ze zbliżającą się setną rocznicą wybuchu Powstania Wielkopolskiego dobrze byłoby przygotować coś łączącego z jednej strony aspekty popularnonaukowe, jak wykłady otwarte i spacery edukacyjne, z drugiej strony stworzyć szansę na promocję najmłodszych naukowców oraz zainteresowanie studentów i doktorantów tą tematyką. Stąd pomysł sesji studencko-doktoranckich w 2018 roku. Chcemy też zorganizować ogólnopolskie konferencje typowo naukowe, a w ich ramach skoncentrować się na okresie bezpośrednio poprzedzającym powstanie oraz po nim następującym. Zamierzamy też pozostawić po naszym projekcie trwały dorobek w postaci publikacji zawierających opracowania wygłoszonych wykładów i konferencji.

W jaki sposób uczestnicy projektu opowiedzą o poznańskim sposobie na niepodległość?

Zależało nam na takim doborze naukowców, którzy w ramach wykładów otwartych byliby w stanie zaproponować świeże, odkrywcze spojrzenie na całą historię Wielkopolski od 1772 roku aż do roku 1919. Poszukujemy poznańskiego sposobu na niepodległość zarówno w wykładach typowo historycznych, chronologicznych, ale też w ujęciu przedmiotowym, na przykład na temat zmian ustrojowych, postępu technicznego, czy rozwoju wsi. Szkicujemy całościową panoramę Wielkopolski pod zaborem pruskim. Dzięki zróżnicowanej tematyce referatów spojrzenie na unikatowość naszego regionu w wieku XIX i na początku XX będzie i ciekawe dla odbiorców żyjących w XXI wieku. Dodatkowo na konferencje naukowe chcemy zaprosić naukowców również z innych ośrodków akademickich.

W Poznaniu bardzo często ubolewamy, że Powstanie Wielkopolskie zakończone wielkim zwycięstwem, nie jest doceniane w kraju. Być może powinniśmy właśnie lepiej przybliżyć naszą poznańską i wielkopolską specyfikę, pokazać jak wyglądało tutaj życie w czasie zaborów.

Dokładnie tak i dlatego nie chcemy zapraszać wyłącznie historyków, ale też historyków prawa, socjologów, kulturoznawców, teatrologów, językoznawców. Zależy nam na spojrzeniu multidyscyplinarnym. Obok tematów historycznych i politycznych, są też dotyczące życia codziennego: na przykład teatru, czy wpływu pruskiej mentalności na poznaniaków i Wielkopolan. Dzięki temu program wykładów będzie bardziej atrakcyjny. Nasz projekt ma być długą lekcją historii, od czasu jeszcze przed utratą niepodległości, poprzez walkę i jej odzyskanie, aż do początku II Rzeczypospolitej, bo to też bardzo ciekawy temat. Wykłady są popularnonaukowe, przystępne. Ofertę kierujemy zarówno do poznańskich seniorów, czy młodzieży licealnej przygotowującej się do matury, jak i do studentów, grup rekonstrukcyjnych, pasjonatów historii.

Sesje studencko-doktoranckie mają służyć promowaniu młodych naukowców, a ich tematy zapowiadają się również interesująco.

PTPN jest miejscem spotkań osób z różnych uczelni interesujących się szeroko pojętą nauką. Zaplanowane referaty w ramach sesji studencko-doktoranckich będą trwały około 20 minut, zaś tematy określiliśmy dosyć szeroko. Na przykład mity o powstaniu a rzeczywistość, życie codzienne w Poznaniu w czasie zaborów, sylwetki kobiet w walce niepodległościowe i powstańczej, czy nieznane epizody powstańcze znanych osób z Poznania. Warto też spojrzeć bliżej na udział tych osób w I wojnie światowej. Nie zdajemy sobie sprawy ilu spośród znanych poznańskich profesorów, działaczy politycznych miało w swoim życiorysie epizod wojskowy. Mamy też temat opowiadający o tym jak na przestrzeni 100 lat kultywowano pamięć o powstaniu, zarówno w okresie międzywojennym jak i w PRL, jak bieżąca polityka wpływała na obchody.

W miesiącach wakacyjnych 2017 i 2018 roku odbędą się spacery edukacyjne śladami bardziej i mniej znanych postaci historycznych z czasu walki o niepodległość. Będzie spacer między innymi z Cesarzem Wilhelmem II, Sewerynem Mielżyńskim. Ignacym Janem Paderewskim czy prymasem Edmundem Dalborem. Kto będzie prowadził spacery i jak liczne mogą być grupy uczestników?

Chcemy przyciągać ludzi do naszego projektu również podczas wakacji i stąd pomysł spacerów. Mają je prowadzić naukowcy, profesorowie i to właśnie odróżnia ten element programu od innych poznańskich spacerów. Ich uczestnicy wędrować będą z tymi, którzy badają przeszłość. A zatem wiadomości z pierwszej ręki! Nie przewidujemy na razie ograniczenia, co do liczby uczestników. W ramach spacerów znajdzie się także czas na mini wykłady poświęcone danej postaci historycznej, ale też obiektom z tymi osobami i z ich działalnością związanymi. Tematem rzadko poruszanym są na przykład budynki, w których mieściły się instytucje wymiaru sprawiedliwości. Myślę, że to będzie miła propozycja wakacyjna.

Każdemu wykładowi otwartemu towarzyszy wystawa związana z danym tematem.

Wystawy będą czynne w dniu wykładu, będzie można je oglądać przed o i po wystąpieniu. Chcemy w ten sposób pokazać bogate zbiory Biblioteki PTPN. Kiedy mieliśmy wykład o Stanisławie Auguście Poniatowskim udało nam się zaprezentować rękopisy z naszych zbiorów, wiesze okolicznościowe z epoki Stanisławowskiej. Przy kolejnych tematach mogą to być dokumenty urzędowe, obwieszczenia, ale też materiały obrazujące codzienne życie w Poznaniu tamtych czasów.

Gdzie zainteresowanie mogą znaleźć program "Poznańskiego sposobu na niepodległość"?

Na stronie internetowej ptpn.poznan.pl i naszym facebookowym profilu. Można też skierować zapytanie do sekretariatu PTPN na adres sekretariat@ptpn.poznan.pl lub pod numerami telefonów 61 852 74 41 i 61 852 22 05.

Projekt wsparły samorządy miejski i wojewódzki.

Uzyskaliśmy honorowy patronat Prezydenta Poznania Jacka Jaśkowiaka i marszałka Województwa Wielkopolskiego Marka Woźniaka. Sam zaś projekt otrzymał dofinansowanie ze środków Miasta Poznania.

  • Szymon Paciorkowski - prawnik i historyk. Doktorant w Katedrze Prawa Rzymskiego i Historii Prawa Sądowego na Wydziale Prawa i Administracji UAM. Pracownik PTPN. Tematem jego rozprawy doktorskiej jest trwałość małżeństwa cywilnego w świetle akt spraw małżeńskich toczonych w międzywojennym Poznaniu. Radny Rady Miejskiej we Wrześni.

Wykłady otwarte w kwietniu, ul. Mielżyńskiego 27/29, Sala Posiedzeń PTPN, g. 18:

  • 6.04, dr hab. Marek Krzymkowski (Wydział Prawa i Administracji UAM) "Krótki epizod wolności. Departament Poznański w Księstwie Warszawskim 1807-1815"
  • 20.04, prof. dr hab. Grzegorz Kucharczyk (Instytut Historii PAN) "Sposób na autonomię? Dzieje Wielkiego Księstwa Poznańskiego 1815-1848"