Prowadzi od śródmieścia przez Łazarz, Górczyn, Fabianowo i Kotowo do południowej granicy miasta. Funkcjonalnie składa się z trzech odcinków: śródmiejskiego - od mostu Dworcowego do Hetmańskiej, podmiejskiego - od Ściegiennego do węzła autostradowego Komorniki i środkowego - od Hetmańskiej do Ściegiennego.
Ulica "największego zera ludzkości"
Nazwa ul. Głogowskiej - włączonej do miasta wraz z Łazarzem w 1900 roku - przypomina ruchliwe stosunki Poznania z Głogowem w wiekach dawniejszych. W brzmieniu polskim ustalono nazwę urzędowo 16 września 1919 (Zygmunt Zaleski, Nazwy ulic w Poznaniu, 1926). W przeszłości ulica nosiła także nazwę Marszałka Focha (od 1929 r.) i Konstantego Rokossowskiego (lata 1949-1956). Spuśćmy zasłonę milczenia na marszałka Polski i Związku Radzieckiego, który o sobie mówił: "ironia losu, w Rosji ja był Polakiem, a w Polsce Ruskim", a kilka zdań poświęćmy marszałkowi Francji i Polski.
Jako naczelny wódz sił sprzymierzonych na froncie zachodnim Ferdynand Foch podpisał 11 listopada 1918 roku rozejm kończący działania wojenne z Niemcami. Znany był jako przyjaciel Polski, a swą zdecydowaną postawą wobec rządu niemieckiego wymusił przerwanie kontrofensywy przeciwko powstańcom wielkopolskim. W 1923 roku mianowany został marszałkiem Polski, w tym samym roku otrzymał też doktorat honoris causa Uniwersytetu Poznańskiego. Zapamiętałem anegdotę z tego okresu. Pod wpływem wielkich emocji towarzyszących temu zdarzeniu rektor Uniwersytetu Poznańskiego - zwracając się do marszałka Focha - pomylił się i powiedział: "Vous êtes le plus grand zero de l'humanité" ("Jest pan największym zerem ludzkości"), zamiast "Vous êtes le plus grand héros de l'humanité" ("Jest pan największym bohaterem ludzkości"). Anegdotę tę przypominała nam Madame Claire, ilekroć źle używaliśmy liaison lub niestarannie wymawialiśmy francuskie słowa... a marszałek Foch powrócił do Poznania w kwietniu 2018 roku i został patronem skweru u zbiegu Matejki i Wyspiańskiego.
Targi, poczta, kościół, szkoła
Najwyższy numer porządkowy przy ul. Głogowskiej to 448. Początkowe numery adresowe po stronie zachodniej ulicy zajmują Międzynarodowe Targi Poznańskie, po wschodniej - tereny kolejowe z wyremontowanym niedawno zabytkowym budynkiem Dworca Zachodniego. W pobliżu dworca znajduje się budynek Poczty Głównej (Głogowska 17) wzniesiony na początku XX wieku w stylu neorenesansu. Rodzice opowiadali nam, że polski urząd pocztowy wznowił tu pracę już 15 lutego 1945 roku, gdy trwały jeszcze walki o Poznań; z frontonu budynku spoglądał dumnie biały orzeł, ukryty na czas okupacji pod wapienną zaprawą (ot, taka przemyślność poznańskich robotników, którzy na polecenie okupantów mieli zniszczyć ten symbol polskości).
Po drugiej stronie ulicy (Głogowska 18) w postindustrialnej hali Międzynarodowych Targów Poznańskich swą siedzibę ma School of Form; bywam tam czasami na wystawach designu. Nieco dalej, w podwórzu kamienicy nr 26a, symbolicznie odbudowano cmentarz żydowski, a na miejscu grobu najsłynniejszego poznańskiego rabina Akivy Egera postawiono stylizowaną macewę z napisem w języku hebrajskim. Dziś do tego grobu przybywają liczne pielgrzymki z całego świata. Za skrzyżowaniem z ul. Gąsiorowskich znajdują się zabudowania "sołtysówki" (nr 37) z klinkierowej cegły, należące niegdyś do pochodzącego z bamberskiej rodziny Adama Jeskego - ostatniego sołtysa Świętego Łazarza przed włączeniem tej wsi do Poznania.
"U schyłku XIX wieku (...), mniej więcej w okolicy ulicy Emilii Sczanieckiej kończyła się wówczas zabudowa zwarta, a dalej rozciągły się już tylko pola i łąki" (Zbigniew Zakrzewski, Ulicami mojego Poznania). Dzięki ofiarności mieszkańców Łazarza na gruncie odstąpionym przez pochodzącego z bamberskiej rodziny Józefa Schneidera wzniesiono kościół Matki Boskiej Bolesnej (konsekrowany w 1901 r.). Świątynia w stylu neoromańskim z charakterystyczną ażurową wieżą znana jest między innymi z umieszczonej w ołtarzu głównym Piety, uchodzącej za najwierniejszą kopię rzeźby Michała Anioła. Naprzeciw kościoła mieści się Katolicka Szkoła Podstawowa zajmująca budynek (nr 92) dawnego męskiego Gimnazjum im. Adama Mickiewicza, założonego w 1927 roku przez księdza Czesława Piotrowskiego. Cztery lata później w sąsiednim budynku (nr 90), wzniesionym także przez księdza dyrektora, powstało Gimnazjum Żeńskie im. Juliusza Słowackiego; dziś mieści się tam Zespół Szkół Muzycznych.
W fyrtlu moich rodziców
Moi rodzice pochodzili z Łazarza, stąd także przy Głogowskiej mam kilka adresów "rodzinnych"; wspomnę tylko o jednym. Pod nr. 71, u Marii i jej córki Moniki Gostyńskich, w 1941 roku swą podstawową bazę miał Jan Wojtkiewicz, komendant X Okręgu Batalionów Chłopskich, przewodniczący Porozumienia Stronnictw Politycznych w Wielkopolsce i delegat rządu dla ziem polskich wcielonych do Rzeszy. "Musiał ją jednak porzucić, gdyż gestapo poszukiwało syna Marii Gostyńskiej - Tadeusza (...) ściganego za to, że podczas kampanii wrześniowej jako polski oficer wydał rozkaz doprowadzenia 2 cywilów Niemców do sądu polowego" (Stanisław Zbierski, Nad Wartą ludowa straż). Tadeusz Gostyński został odnaleziony i wykradziony przez gestapo z oflagu, parę miesięcy przesiedział w Forcie VII i skazany na śmierć, został zgilotynowany. W Forcie VII zamęczony został także Jan Wojtkiewicz.
Niedawno Centrum Turystyki Kulturowej Trakt w ramach projektu Fest Fyrtel wydało mapę Łazarza (wersję papierową i internetową), przedstawiając atrakcje tej dzielnicy. Portal cyryl.poznan.pl udostępnił w grudniu ponad 100 zdjęć domów przy ul. Głogowskiej, pochodzących z połowy lat 70. XX wieku - to dopiero uczta dla mieszkańców Łazarza (i nie tylko)! W trakcie spaceru Głogowską koniecznie odwiedźcie też park Wilsona, w którym - jak pisze poznański poeta Ares Chadzinikolau - przysypane śniegiem ławki tęsknią za ciepłem ciał, a koncertowa muszla za oklaskami.
Witold Gostyński
© Wydawnictwo Miejskie Posnania 2019