Garczyk Michał

(1900 - 1943) ps. "Kuba", "Drucik", podofic. zaw. WP, ZWZ.

Ur. 18 IX w Poznaniu, s. Józefa i Franciszki z d. Palacz. Szkołę powszechną ukończył w Poznaniu, następnie rozpoczął naukę zawodu w firmie Siemens, początkowo w Poznaniu, potem w Berlinie. W 1918 został powołany do armii niemieckiej. Na wiadomość o wybuchu Powstania Wielkopolskiego zdezerterował i wrócił do Poznania. Został przydzielony do kompanii łączności. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej 1919 - 20 w stopniu kaprala. W l. 1921 - 22 pełnił służbę w Straży Granicznej, a następnie w stopniu plut. został przeniesiony do Centrum Wyszkolenia Łączności w Zegrzu pod Warszawą. W 1932 w stopniu st. sierż. został przydzielony do 7 Batalionu Telegraficznego w Poznaniu. Był szefem 14 kompanii telegraficznej, a od kwietnia 1939 wrócił ponownie do Zegrza.

W kampanii wrześniowej organizował służby łączności Armii "Prusy". Zbiegł z transportu jenieckiego jesienią 1939 i ukrywał się w Grudziądzu. W początkach grudnia 1939 wrócił do Poznania zaopatrzony w fałszywe dokumenty RD na nazwisko Michael Garczyk. Włączył się tu do konspiracji, organizując w kręgu znanych mu podoficerów WP grupę dywersyjną. Jako RD zameldował się w mieszkaniu pp. Wojciechowskich przy ul. Umińskiego 25 m 8 i odtąd to miejsce stało się głównym punktem organizacyjnym jego grupy. Do końca 1939 utrzymywał doraźne kontakty z bliżej nie określonym ośrodkiem dyspozycyjnym konspiracji w Warszawie. Od połowy 1940 wchodził ze swoim oddziałem w skład WKZO jako zastępca por. Czesława Surmy. Był jednocześnie dowódcą Lotnego Oddziału Dywersji Bojowej, szyfrowanego nazwą "Kuba". Oddział stawiał sobie za cel organizację akcji sabotażowo-dywersyjnych w zakładach przemysłowych. Jego patrole dokonały w 1941 kilku podpaleń zakładów przemysłowych w Grudziądzu, Wrocławiu i Goslar (na terenie Niemiec). Celem działań sabotażowych miały być też magazyny wojskowe i transporty. W połowie 1941 brał udział w akcji sabotażowej wspólnie z por. Cz. Surmą. Celu tej akcji nie zdołano ustalić. Wiadomo jedynie, że w jej toku Cz. Surma uległ wypadkowi, który obok innych powodów miał wpływ na dekonspirację WKZO w Poznaniu. G. wspólnie z Cz. Surmą był autorem przygotowywanego od lata 1940 planu ataku na magazyny wojskowe w porcie rzecznym w Poznaniu. Po ucieczce Cz. Surmy z Poznania zatrudnił się oficjalnie jako elektryk w firmie Siemensa. W tym czasie podległe mu patrole WKZO dokonały co najmniej trzykrotnego zatrucia karmy w wojskowych stadninach koni. Prowadził akcję scalenia ze swoim oddziałem innych grup stawiających sobie za cel walkę zbrojną. Przez rodzinę Palaczów na Górczynie włączył do WKZO grupę NOB Antoniego Kopaszewskiego, dając jej zadanie prowadzenia stałych sabotaży w Zakładach Umundurowania w Poznaniu. Przez plut. Rocha Piątkowskiego utrzymywał kontakty z plut. rez. Marianem Osuchem, dowódcą patrolu pocztowego PW, przygotowywanego już przed wojną do działań sabotażowych na tyłach nieprzyjaciela. Akcja scaleniowa G. sprowadziła na WKZO znaczne zagrożenie, gdyż formacje NOB były już w większości zdekonspirowane przez Gestapo. Dla ukrywających się żołnierzy NOB zorganizował akcję legalizacyjną i przerzuty do GG. Utworzone przez niego biuro legalizacyjne wydało ok. 80 kompletów dokumentów "upoważniających" do przekroczenia granicy Kraju Warty. Biurem kierował Witold Walter ("Dziedzic").


W początkach 1942 przystąpił ponownie do przygotowania ataku na magazyny wojskowe w porcie rzecznym w Poznaniu. Bezpośrednią przyczyną była wiadomość por. Cz. Surmy, przekazana kurierem, że w magazynach jest składowana ciepła odzież przeznaczona dla żołnierzy na froncie wschodnim. Po szczegółowym rozpoznaniu portu rzecznego G. zorganizował spośród oddziału "Kuby" grupę bojową, która 21 II 1942, po trwającym kilka godzin zakładaniu lontów oraz zapalników z opóźnionym działaniem, dokonała podpalenia obiektów. Gestapo ujęło wszystkich uczestników akcji. G. przeszedł ciężkie śledztwo w Domu Żołnierza i w Forcie VII. Stracony w więzieniu w Poznaniu przy ul. Młyńskiej 17 XII 1943 na podstawie wyroku  Sądu Specjalnego (Sondergericht).

Odznaczony Krzyżem Walecznych i Krzyżem AK.

FAK-I/5, Wielkopolskie Kierownictwo Związku Odwetu.

Marian Woźniak

"Encyklopedia konspiracji wielkopolskiej 1939 - 1945", Instytut Zachodni, Poznań 1998

Ten artykuł ma więcej niż jedną stronę. Wybierz poniżej kolejną, żeby czytać dalej