Poznan.pl, oficjalna strona Miasta Poznania

Ostatecznie przyjęty w roku 1928 projekt Pomnika Serca Pana Jezusa nie spotkał się z entuzjazmem - Cyryl Ratajski, Prezydent Poznania, zaproponował budowę kościoła-wotum wdzięczności, zamiast pomnika w kształcie łuku. Ówczesny architekt miejski, Władysław Czarnecki wyraził się o nim jednoznacznie: - Największą wadą była źle uchwycona skala i przypadkowe ustawienie. Łuk jako brama tryumfalna nie zamykał żadnej perspektywy i donikąd nie prowadził. Idea zatem chybiona, forma niezgodna z treścią. Spór trwał latami - komitet uzyskał pozwolenie na budowę po dziesięciu latach od powstania idei pomnika, dopiero w styczniu 1930 roku. Sfinansowano go ze składek społecznych i ostatecznie odsłonięto w październiku 1932 roku. Jako wyraz wdzięczności za odzyskaną niepodległość, stanął na Placu Mickiewicza na 7 lat. 

Forma wyrażenia tej wdzięczności podzieliła mieszkańców miasta. Według wybitnego międzywojennego reportażysty, Aleksandra Janta-Połczyńskiego Sama myśl stawiania Chrystusowi pomnika pośrodku miasta, jako wyrazu wdzięczności za odzyskaną niepodległość, była dla nas, myślącej młodzieży obrażająca (...) Postawiono go w rezultacie między zamkiem, uniwersytetem i teatrem - marmurowy parawan z figurą Chrystusa pośrodku. Nazywaliśmy go niepobożnie "szafą wdzięczności", i nikt nie potrafił przekonać nas o potrzebie ani pięknie tego okazu religijnego zacofania i artystycznej tandety, który stał się obiektem naszych młodzieńczych oburzeń.** 

Nigdy nie było łatwo o jednomyślność. Jednak nie o nią przecież chodzi. Miasto to ludzie, którzy mają różne poglądy, potrzeby, opinie i idee. Zarządzanie miastem bez konfliktów jest po prostu niemożliwe. Trudno się jednak oprzeć wrażeniu, że Pomnik Wdzięczności ma po prostu pecha. Ponad dekadę walczono o niego w atmosferze sporu. Zbudowano, ale nie na bazie kompromisu. Wkrótce potem stał się jedną z pierwszych "ofiar" niemieckiej okupacji. 

Dopiero w 1981 roku jego miejsce wypełniły Poznańskie Krzyże. Stanęły tam, gdzie w czerwcu 1956 roku poznaniacy domagali się "wolności i chleba". Czy trzeba przypominać, co znaczą - nie tylko dla mieszkańców naszego miasta, ale i wszystkich Polaków? Nie sądzę. To nie tylko Pomnik Ofiar Czerwca 1956 roku. Widniejące na nim daty późniejszych zrywów wolnościowych symbolizują długoletnią walkę o niepodległość, przelaną krew i poświęcenie dla wolności. Zdaniem wielu to najlepsza kontynuacja idei pomnika zburzonego przez hitlerowców.

Wolę odbudowy przedwojennego Pomnika Wdzięczności uszanowali Radni Miasta Poznania, podejmując w grudniu 2012 roku uchwałę zezwalającą na jego powstanie. Ja także tę wolę szanuję. Smuci mnie jednak fakt, że jego zwolennicy dążą do celu w atmosferze podziału społecznego. Znów w Poznaniu rozgorzał ten sam spór. Po blisko stu latach i zmieniającej się wciąż rzeczywistości. Pomimo wspólnej historii i scalających społeczeństwo tragicznych doświadczeń.

Działania obecnego Komitetu Odbudowy Pomnika Wdzięczności wychodzą poza ramy sporu i publicznej debaty. Inicjatorzy obrali metodę obchodzenia obowiązującego prawa i stawiania wszystkich innych przed faktem dokonanym (...)

Cały tekst dostępny jest w załączniku.

Jacek Jaśkowiak, Prezydent Miasta Poznania

* źródło: www.traditia.fora.pl

**fragment książki "Duch niespokojny" autorstwa Aleksandra Janta Połczyńskiego, wyd. Media Rodzina