Kościół św. Stanisława (biskupa) fara (ul. Gołębia)

Kolegiata parafii farnej pod wezwaniem Matki Boskiej Nieustającej Pomocy i św. Marii Magdaleny jest jednym z najcenniejszych zabytków sztuki baroku w Polsce. Wybudowali ją jezuici. Prace budowlane - zapoczątkowane w 1649 r. i kilkakrotnie przerywane - trwały ponad 50 lat. Rozpoczął je Tomasz Poncino.

Od 1678 r. - po kilkunastoletniej przerwie - kontynuował je rektor kolegium Bartłomiej Nataniel Wąsowski. Temu wybitnemu teoretykowi architektury świątynia zawdzięcza swój dzisiejszy wygląd. Wykorzystując istniejące już mury, opracował on nowy projekt kościoła i przystąpił do jego realizacji. Budowę przerwała śmierć Wąsowskiego w 1687 r.

Kontynuował ją w l. 1697-1701 Giovanni Catenazzi. Chociaż świątynia została konsekrowana w 1705 r., ostateczną formę otrzymała dopiero w l. 1727-32.

Po kasacie zakonu jezuitów w 1773 r. świątynia przejęła rolę zniszczonej kolegiaty św. Marii Magdaleny, stając się w 1798 r. miejskim kościołem parafialnym - farą). W latach 1945-56, w czasie odbudowy katedry na Ostrowie Tumskim, pełniła funkcję prokatedry. W ostatnich latach poddawana jest gruntownej restauracji.


Fasada budowli jest dziełem Giovanni Catenazziego; portal główny zaprojektował Pompeo Ferrari. We wnęce nad wejściem znajduje się figura św. Ignacego Loyoli, założyciela zakonu jezuitów. Trójnawowe wnętrze przytłacza wielkością. Jego długość wynosi 55 m, szerokość 34 m, wysokość nawy głównej 27 m.

Niezwykle bogaty jest wystrój kościoła. W żadnej polskiej świątyni nie zaprezentowano w tak dużym stopniu ekspresyjnej maniery baroku rzymskiego, nie bez powodu zwanego "barokiem triumfującym".

Po bokach nawy głównej stoi 16 potężnych kolumn, wykonanych ze sztucznego marmuru. Nad ich kapitelami znajdują się rzeźby 12 apostołów. prezbiterium i nawę główną zdobi polichromia Karola Dankwarta z początku XVIII w. Pochodzące z tego samego czasu sztukaterie są dziełem Wojciecha Bianco.

Pseudokopułę na skrzyżowaniu nawy głównej i poprzecznej pokrywają malowidła Stanisława Wróblewskiego z 1949 r. Ołtarz główny zaprojektował Pompeo Ferrari. Znajdujący się w nim obraz przedstawiający biskupa Stanisława wskrzeszającego Piotrowina namalował w 1756 r. Szymon Czechowicz.

Po bokach dwie monumentalne rzeźby świętych Stanisława Kostki (z prawej) i Stanisława biskupa (z lewej). Dwa monumentalne ołtarze zamykające nawę poprzeczną wzorowane są na wykonanym wg projektu Andrea Pozzo ołtarzu św. Alojzego Gonzagi z rzymskiego kościoła św. Ignacego. W niższych, sklepionych krzyżowo nawach bocznych znajduje się 10 mniejszych ołtarzy. Na jednym z nich, w nawie wschodniej, stoi gotycka figura Jezusa Ubiczowanego z ok. 1430 r., przeniesiona tu z dawnej kolegiaty św. Marii Magdaleny.

Organy wykonał w 1876 r.słynny Friedrich Ladegast z Weissenfelds. Największe z 2579 piszczałek mają aż 6 m długości. W świątyni często odbywają się koncerty muzyki organowej. Pod chórem muzycznym umieszczono w 1902 r.tablicę upamiętniającą księdza Józefa Rogalińskiego (1728-1802) - matematyka, fizyka i astronoma, profesora Kolegium Jezuickiego, a po jego zamknięciu rektora Akademii Wielkopolskiej, autora pierwszego polskiego podręcznika do nauczania fizyki. Nowa tablica z 1996 r.poświęcona jest księdzu Jakubowi Wujkowi (1541-97) - twórcy i pierwszemu rektorowi Kolegium Jezuickiego w Poznaniu, autorowi pierwszego przekładu Biblii na język polski.

W kaplicy na przedłużeniu nawy zachodniej znajduje się kopia (z 1952 r.) ikony Matki Boskiej Nieustającej Pomocy, koronowana w 1961 r. koronami papieskimi. Była to pierwsza po II wojnie światowej koronacja obrazu maryjnego w Polsce. Obok znajduje się kaplica Wieczystej Adoracji. Pod kościołem ciągną się potężne piwnice, które w latach międzywojennych służyły m.in. do przechowywania beczek z winem.

Tekst za: "Poznań od A do Z" pod redakcją Włodzimierza Łęckiego i Piotra Maluśkiewicza, Wydawnictwo Kurpisz S. A., Poznań 1998

Ten artykuł ma więcej niż jedną stronę. Wybierz poniżej kolejną, żeby czytać dalej