Cmentarz Zasłużonych Wielkopolan

Położony jest na północnym stoku Wzgórza św. Wojciecha. Zajmuje teren o powierzchni 1,8 ha, porośnięty pięknym starodrzewem.

Jest najstarszym z poznańskich cmentarzy; powstał w 1810 r. jako cmentarz parafii farnej św. Marii Magdaleny. Od końca XIX w. - kiedy parafia uzyskała nowy cmentarz przy dzisiejszej ul. Grunwaldzkiej - nazywany był cmentarzem starofarnym.

Rangę cmentarza zasłużonych uzyskał w 1948 r. Niedaleko głównego wejścia ustawiona jest barokowa figura Matki Boskiej (z 1771 r.), przeniesiona tu w 1829 r. sprzed dawnego klasztoru Reformatów na Śródce.

Wiele pomników nagrobnych charakteryzuje się wysokimi walorami artystycznymi. Wyróżnia się pomnik Anieli z Liszkowskich Dembińskiej (zm. 1888 r.), wykonany w 1889 r. przez Władysława Marcinkowskiego w Paryżu. Najstarsze z zachowanych nagrobków pochodzą z 1813 i 1815 r.

Nekropolia jest miejscem spoczynku wielu zasłużonych obywateli Poznania i Wielkopolski - weteranów wojen napoleońskich i powstań narodowych, społeczników, ludzi nauki i kultury. Prochy wielu z nich zostały przeniesione tu z innych cmentarzy w l. 1959-62.

Na cmentarzu znajdują się m.in. groby byłych prezydentów miasta:

Szymona Wronieckiego,

Jarogniewa Drwęskiego

i Cyryla Ratajskiego,

wybitnych lekarzy, m.in. Ludwika Gąsiorowskiego (1807-63),

Tomasza Drobnika (1858-1901),

Bolesława Krysiewicza (1862-1932)

i Ireneusza Wierzejewskiego (1881-1930),

naukowców, m.in. filologa Bolesława Erzepkiego (1852-1932),

historyka Józefa Łukaszewicza (1799-1873)

i botanika Józefa Paczoskiego (1864-1942).

Spoczywają tu znani artyści, m.in. pianista i kompozytor Raul Koczalski (1885-1948),

aktorka Nuna Młodziejowska - Szczurkiewiczowa (1875-1933)

i rzeźbiarz Władysław Marcinkowski.

Znajdują się tu również groby Marcelego Mottego,

Hipolita Cegielskiego (symboliczny)

i pierwszego dowódcy powstania wielkopolskiego gen. Stanisława Taczaka (1874-1960).

W 1994 r. Polskie Towarzystwo Tatrzańskie ustawiło na cmentarzu kamień poświęcony "Wielkopolanom, którzy nie wrócili z gór". Najniżej położona część nekropolii - pozbawiona nagrobków - kryje szczątki ofiar epidemii cholery, która w l. 1831-78 kilkakrotnie nawiedzała Poznań.

Tekst za: "Poznań od A do Z" pod redakcją Włodzimierza Łęckiego i Piotra Maluśkiewicza, Wydawnictwo Kurpisz S. A., Poznań 1998