Jak zostało przeprowadzone losowanie panelistek i panelistów?

Losowanie panelistek i panelistów do Poznańskiego Panelu Obywatelskiego przeprowadzone zostało w kilku etapach: wylosowanie gospodarstw domowych, które otrzymały listy, wylosowanie sześciu składów z uwzględnieniem kryteriów demograficzny, a następnie wyłonienie jednego składu, z tych sześciu, za pomocą rzutu kostką.

Grafika przedstawiająca podział składu Panelu ze względu na wiek - grafika artykułu
Podział składu Panelu ze względu na wiek

Pierwszym etapem całego procesu było wylosowanie, z bazy gospodarstw domowych w Poznaniu, 19962 adresów gospodarstw domowych, do których wysłane zostało listowne zaproszenie do udziału w panelu. Losowanie to zostało przeprowadzone w Zarządzie Geodezji i Katastru Miejskiego GEOPOZ przy użyciu oprogramowania QGIS, które zapewnia losowy wybór rekordów z bazy danych. Wylosowane dane zawierały adresy lokali zamieszkałych przez osoby pełnoletnie zameldowane na pobyt stały lub czasowy powyżej 3 miesięcy w dniu 12 stycznia 2021 r. w poszczególnych jednostkach pomocniczych Miasta. Nieco więcej zaproszeń zostało wysłanych do osiedli, w których liczba listów wynosiła po pierwszych obliczeniach poniżej 100, aby zwiększyć szanse na to, że z każdego osiedla zgłosi się przynajmniej jedna osoba. W większości osiedli na każde 100 mieszkanek i mieszkańców przypadało 5 listów z zaproszeniem.

Zgodnie z przyjętym założeniem, każda pełnoletnia osoba, mieszkająca pod wylosowanym adresem, mogła zgłosić się do udziału - telefonicznie lub rejestrując się na specjalnej stronie internetowej. Zgłosiło się 1009 osób, co dało około 5 procent pozytywnych odpowiedzi na wysłane zaproszenia.

Kolejnym etapem było losowanie elektroniczne z wykorzystaniem algorytmu symulowanego wyżarzania. Zanim jednak zostało ono przeprowadzone, niezbędne było przygotowanie składu idealnego panelu, czyli odzwierciedlenie struktury demograficznej Poznania na podstawie pięciu wybranych kryteriów demograficznych - płci, wieku, poziomu wykształcenia, osiedla zamieszkania oraz stosunku do zmian klimatu. Przyjęte zostało założenie, że płeć będzie powiązana z grupami wiekowymi, i tak zostało obliczone, że w składzie idealnym panelu powinno znaleźć się w sumie 36 kobiet i 29 mężczyzn. Dla przykładu, w grupie wiekowej 40-64 lat jest 14 kobiet i 12 mężczyzn.

Symulowane wyżarzanie zostało przeprowadzone dla wyłonienia 6 potencjalnych składów panelu, w których strukturę demograficzną udało się odzwierciedlić niemal idealnie. Zgodnie z przyjętym założeniem, składy były losowane w taki sposób, aby kryterium płci i wieku było odzwierciedlone w 100 procentach, a odchylenia były dopuszczone w pozostałych kryteriach. Do każdego składu wylosowana została również grupa rezerwowa (10 osób, również z uwzględnieniem kryteriów demograficznych).

Każde losowanie elektroniczne było przeprowadzane z całej grupy 1009 osób, zatem możliwe było, że dana osoba zostanie wylosowana do więcej niż jednego składu, co miało miejsce w wielu przypadkach. Kilka osób znalazło się nawet we wszystkich wylosowanych składach.

Ostateczne losowanie zostało przeprowadzone za pomocą rzutu kostką i polegało na wyłonieniu jednego z wylosowanych elektronicznie 6 potencjalnych składów, co było transmitowane na żywo w internecie. W kilku przypadkach zdarzyło się potem, że wylosowana osoba rezygnowała z udziału w panelu i na jej miejsce była zapraszana kolejna osoba (do czasu rozpoczęcia spotkania inauguracyjnego panelu). Aby uzupełnić wolne miejsce w składzie panelu, tworzona była lista osób, których kryteria demograficzne najbliżej odpowiadały osobie, która zrezygnowała z udziału. Wówczas było albo przeprowadzane losowanie dodatkowe, za pomocą strony Random.org lub jeśli była to tylko jedna osoba, wówczas wchodziła ona automatycznie na wolne miejsce. W przypadku zastępstw najpierw było sprawdzane, czy są osoby lub osoba, która spełnia wszystkie kryteria demograficzne, a jeśli nie, to wyłączane były w następującej kolejności - osiedle, stosunek do zmian klimatu, poziom wykształcenia. Jeśli po wyłączeniu, na przykład kryterium osiedla i stosunku do zmian klimatu, wśród osób, które spełniały wszystkie pozostałe kryteria był ktoś, kto mieszkał w tym samym osiedlu (co osoba, która zrezygnowała), wówczas taka osoba mogła wejść automatycznie w wolne miejsce, jeśli była to tylko jedna osoba. W sytuacji, gdyby takich osób było więcej, o wejściu w skład panelu rozstrzygałoby losowanie.

W taki sposób wyłoniony został skład ostateczny panelu. Kilka rezygnacji miało miejsce po rozpoczęciu spotkań panelu i na początek marca jego skład to 70 osób, łącznie z grupą rezerwową.  

Załączniki