Użytek ekologiczny o nazwie "Dębina II" o powierzchni ponad 31 ha, został ustanowiony w 2013 roku. Położony jest w kompleksie leśnym Dębina na lewym brzegu Warty, w południowym klinie zieleni, graniczącym od północy z kolejowym mostem Dębińskim, a od południa sąsiadującym z autostradą A2. Celem ustanowienia tego użytku jest ochrona fragmentów starego drzewostanu dębowego, stanowiącego pozostałość po dawnych, dębińskich lasach łęgowych rosnących w dolinie Warty, wraz z pozostałym starodrzewem i stawami. Zakres ochrony czynnej obejmuje m.in.: utrzymanie stosunków wodnych, zachowanie naturalnych układów przyrodniczych, ochronę stanowisk rzadkich i zagrożonych gatunków, prowadzenie zrównoważonej gospodarki leśnej, prowadzenie poprawnej gospodarki turystycznej i rekreacyjnej, w tym realizacja ścieżek pieszo-rowerowych wzdłuż Warty.

W stosunku do ustanowionego użytku ekologicznego zabrania się w szczególności: niszczenia, uszkadzania lub przekształcania obszaru; wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu; uszkadzania i zanieczyszczania gleby; dokonywania zmian stosunków wodnych; likwidowania, zasypywania i przekształcania naturalnych zbiorników; wodnych oraz obszarów wodno-błotnych; zmiany sposobu użytkowania ziemi; wydobywania do celów gospodarczych skał, w tym torfu, oraz skamieniałości; zabijania dziko występujących zwierząt; zbioru, niszczenia, uszkadzania roślin i grzybów. Andrzej Rataj pyta o obecną sytuację użytku ekologicznego "Dębina II", działania podejmowane w celu jego zachowania, sposób realizacji jego ochrony, szanse i zagrożenia dla tego obszaru.

Urząd Miasta odpowiada, że prowadzona na użytku ekologicznym gospodarka leśna ogranicza się przede wszystkim do cięć o charakterze sanitarnym, ze szczególną dbałością o pozostawianie starodrzewu. Mocną stroną użytku jest jego lokalizacja i duża dostępność dla mieszkańców Poznania. Do głównych zagrożeń należą: niszczenie i wydeptywanie ściółki, rozjeżdżanie terenu przez rowerzystów oraz nielegalne rozpalanie ognisk.

W roku 2022 specjalistyczne przedsiębiorstwo opracowało nowy plan urządzania lasu na kolejne dziesięciolecie. Plan uwzględnia kontynuację stosowania tej formy ochrony przyrody (użytku ekologicznego). Obecnym zagrożeniem dla terenów cennych przyrodniczo są zmiany klimatyczne i skutki długotrwałych susz, które wpływają niekorzystnie na zdrowotność lasów - szczególnie tych z zalesień gruntów porolnych. Z tego względu zadecydowano o stopniowej przebudowie drzewostanów sosnowych i odnowieniu naturalnym, tam gdzie jest to możliwe. Jest to proces wieloletni, a jego efekty będą obserwować przyszłe pokolenia. W celu ochrony lasów istniejących na terenie miasta, prezydent Poznania powołał zespół ds. adaptacji lasów komunalnych Miasta Poznania do zmian klimatycznych, w skład którego wchodzi szerokie grono specjalistów, urzędników i naukowców z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza oraz Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu. Efektem prac zespołu jest dokument pn. "Kierunkowe wytyczne dotyczące gospodarowania lasami komunalnymi Miasta Poznania", który uwzględniono w planie urządzenia lasu. Plan nie zakłada cięć odnowieniowych (zrębów) w celu zachowania ciągłego pokrycia leśnego i inicjacji odnowienia naturalnego. Planuje się jedynie cięcia sanitarne i pielęgnacyjne oraz cięcia porządkujące wzdłuż ścieżek i dróg leśnych, w celu zapewnienia bezpieczeństwa odwiedzającym lasy komunalne.

Wydział Kształtowania i Ochrony Środowiska Urzędu Miasta Poznania w ramach działań związanych z prowadzeniem dydaktyki dotyczącej właściwej gospodarki turystycznej i rekreacyjnej, planuje w 2023 r. przeprowadzenie warsztatów edukacyjnych dla dzieci i młodzieży pod nazwą: "Dzień pustej klasy" (21 marca 2023 r.) oraz "Nauka poszła w las" (czerwiec 2023 r.).

Ponadto, w związku z planowaną rozbudową Wartostrady na południe od Mostu Przemysła i w kierunku Dębiny, Wydział Kształtowania i Ochrony Środowiska Urzędu Miasta Poznania w porozumieniu z Zakładem Lasów Poznańskich zaopiniował przedstawiony projekt przedsięwzięcia, z następującymi zastrzeżeniami:

• należy przestrzegać wszelkich zakazów ustanowionych na użytkach ekologicznych "Dębina I" i "Dębina II";
• inwestycja może być zrealizowana tylko w ramach istniejącej szerokości ścieżek leśnych;
• ścieżki przebiegające przez tereny leśne muszą być wykonane z kruszyw naturalnych i przepuszczalnych bez używania sztucznych domieszek;
• zabronione jest wprowadzenie sztucznego oświetlenia, które zakłóca dobowy rytm życia organizmów;
• zabronione jest wycinanie drzew w obszarze realizacji inwestycji;
• realizacja inwestycji musi być zgodna z zapisami miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, obowiązujących dla obszaru projektowanej ścieżki oraz uchwał powołujących użytki ekologiczne;
• zgodnie z uchwałami powołującymi użytki ekologiczne, wszelkie odstępstwa od zakazów występujących w uchwałach dla realizacji inwestycji celu publicznego muszą być uzgadniane z organem ustanawiającym daną formę ochrony przyrody.
• pozytywnie opiniuje się proponowane miejsce obsługi dla rowerzystów, jednak w technologii podobnej do ścieżek, wykonanej z kruszyw naturalnych i przepuszczalnych bez używania sztucznych domieszek.
• budowę ścieżki pieszo-rowerowej w zakresie dróg publicznych oraz wewnętrznych w części administrowanych przez ZDM należy uzgodnić również z Zarządem Dróg Miejskich.

W związku z powyższym, należy dokonać stosownych uzgodnień oraz korekt w zakresie projektowanej ścieżki pieszo-rowerowej, biorąc również pod uwagę zapisy Zarządzenia Prezydenta Miasta Poznania nr 399/2022/P z dnia 17 maja 2022 r. w sprawie ochrony drzew i rozwoju terenów zieleni Poznania poprzez przyjęcie standardów ochrony drzew oraz Zarządzenia Prezydenta Miasta Poznania nr 126/2021/P z dnia 11 lutego 2021 r. w sprawie standardów ochrony ptaków i nietoperzy w miejskiej przestrzeni architektonicznej w planowaniu i realizacji prac budowlanych, w tym remontowych i termomodernizacyjnych oraz odtwarzania ich siedlisk.

Zakład Lasów Poznańskich zaopiniował negatywnie planowany przebieg linii kolejowej dużych prędkości nr 85. Stwierdzono, iż realizacja projektu może mieć znacząco negatywny wpływ na okoliczne środowisko przyrodnicze. W sąsiedztwie planowanych prac znajdują się formy ochrony przyrody - dwa użytki ekologiczne "Dębina I" oraz "Dębina II", a także liczne pomniki przyrody. Przesunięcie torowiska oraz pozostałej infrastruktury linii kolejowej w kierunku północnym wywoła roboty ziemne na dużą skalę, co będzie skutkować zmianą ukształtowania terenu. W opinii ZLP, wpłynie to w znacznym stopniu na zmianę okolicznego mikroklimatu leśnego, w tym na użytkach ekologicznych oraz w miejscu występowania pomników przyrody. Wskazane prace o silnym charakterze przekształcenia terenu w sąsiedztwie lasu mogą mieć negatywny wpływ na kondycję zdrowotną Lasu Dębińskiego występującego w okolicy planowanej inwestycji. Ponadto, zakres inwestycji który obejmuje częściowo tereny leśne, znajdujące się w administracji ZLP, wymagałby wyłączenia gruntów z produkcji leśnej, co skutkowałoby umniejszeniem zasobów leśnych Miasta Poznania.

W roku 2022, w ramach współpracy Wydziału Kształtowania i Ochrony Środowiska z Wydziałem Działalności Gospodarczej i Rolnictwa, w użytku ekologicznym "Dębina II" powstały elementy małej architektury o charakterze edukacyjnym, na temat roli owadów zapylających w przyrodzie, w skład której wchodzą tablice edukacyjne, w tym tablice dla niewidomych, rzeźba pszczoły, ul i hotel dla owadów zapylających.

Na terenie użytku codzienne odbywają się kontrole objazdowe leśniczego leśnictwa Marcelin - Dębina, w ramach których prowadzi się działania informacyjne o konieczności przestrzegania zakazów obowiązujących w użytku. Wszelkie odstępstwa od ustanowionych zakazów są zgłaszane do Straży Miejskiej Miasta Poznania, która jest uprawniona do wystawienia sprawcy mandatu karnego.

oprac. red.