Info

"Przyszłość ogrodów botanicznych: adaptacja i edukacja w obliczu zmian klimatycznych" - to tytuł jubileuszowej konferencji, która odbędzie się w Poznaniu 10-12 czerwca. 

Podczas wydarzenia przedstawiona zostanie historia obu poznańskich ogrodów, ich dorobek oraz ważne postaci, które przyczyniły się do rozwoju tych miejsc. Będzie to też okazja do zaprezentowania wkładu instytucji w rozwój badań naukowych, ochrony bioróżnorodności i edukacji ekologicznej na poziomie wojewódzkim, krajowym i międzynarodowym. 

Eksperci wymienią się doświadczeniami i dyskutować będą nad rozwiązaniami, które pozwolą na efektywną adaptację ogrodów botanicznych do zmieniających się warunków klimatycznych. 

Otwarcie konferencji zaplanowano na wtorek, 10 czerwca, na godz. 9:00, w Biocentrum Uniwersytetu Przyrodniczego. Więcej informacji na ten temat wraz z możliwością rejestracji znajduje się na stronie uczelni.

Ogród na Ogrodach

Ogród Botaniczny w Poznaniu zajmuje powierzchnię ok. 22 ha na poznańskim osiedlu, które wzięło od niego swoją nazwę (Ogrody). Znajduje się tam około 6 tys. gatunków roślin, które są prezentowane w dziesięciu działach tematycznych. W miejscu tym prowadzone są zajęcia edukacyjne z zakresu ogrodnictwa, botaniki i zoologii. Odbywają się wystawy oraz spotkania naukowe i kulturalne. Botanik odwiedza rocznie ok. 200 tys. zwiedzających. Jest on udostępniany bezpłatnie, stanowiąc miejsce wytchnienia wśród zieleni. 

Szkolny Ogród Botaniczny (bo tak nazywało się początkowo to miejsce) powstawał w czasach odradzania się państwa polskiego, w latach 1922-1925. Bezpośrednimi inicjatorami jego utworzenia byli: dr Joachim Namysł, Władysław Marciniec i prof. Rudolf Boettner (który został też pierwszym dyrektorem). Ich intencją było rozpowszechnianie wiedzy ogrodniczej w odbudowującym się na nowo kraju. Ogród podlegał administracyjnie Magistratowi i Kuratorium Okręgu Szkolnego Poznańskiego. Pieczę naukową natomiast przez cały czas sprawowali profesorowie Uniwersytetu Poznańskiego, w tym prof. Adam Wodziczko. 

Ogród szybko się rozwijał, wzbogacając się o nowe tereny. Powstawały też kolejne atrakcje. Okres okupacji był dla tego miejsca czasem stagnacji, a pod koniec wojny także częściowego zniszczenia. W 1949 r. ogród został przejęty przez Uniwersytet Poznański. W kolejnych latach jego obszar powiększał się o dodatkowe tereny, osiągając prawie 22 ha. 

Obecnie miejsce to funkcjonuje jako jednostka uniwersytecka, podlegająca bezpośrednio rektorom UAM. Jest ogrodem botanicznym w rozumieniu ustawy o ochronie przyrody, a jego część parkowa w 1975 roku została wpisana do rejestru zabytków.

Osobą, która miała ogromny wpływ na prowadzenie ogrodu przez blisko 50 lat, był jego wieloletni dyrektor, prof. Aleksander Łukasiewicz. Zostanie on upamiętniony 10 czerwca. Tablica jego imienia zawiśnie na terenie Alpinarium, które dzięki jego determinacji powiększono i przebudowano (to część ogrodu, w której prezentowana jest roślinność pasm górskich różnych stref klimatycznych świata: subpolarnej, umiarkowanej i podzwrotnikowej). 

Trudne początki, zwieńczone sukcesem

Podobnie wyglądały początki utworzenia Ogrodu Dendrologicznego na Sołaczu.  Inicjatywa jego powstania zrodziła się już w 1920 r. w gronie członków Rady Wydziału Rolniczo-Leśnego Uniwersytetu Poznańskiego. Prace przyspieszyły, kiedy do Poznania w 1923 r. przyjechał znany botanik i miłośnik tatrzańskiej przyrody, prof. Konstanty Stecki. Wiosną 1925 r. przystąpił on do realizacji robót związanych z założeniem Ogrodu Dendrologicznego, otrzymując na ten cel dotację z ministerstwa. Teren miał objąć niewielką kolekcję drzew i krzewów ozdobnych założoną w 1922 roku przez Rudolfa Boettnera i Władysława Marcińca, obszar parku dworskiego na Sołaczu oraz część Lasu Golęcińskiego. Początkowo zajmował on powierzchnię 6 ha.

"Z jednej strony ogród ma służyć do nauki słuchaczy leśnictwa, cele więc pedagogiczno-dydaktyczne są na względzie, z drugiej strony ma ogród być terenem, gdzie będzie można przeprowadzić wiele obserwacyj i spostrzeżeń, oświetlających bądź to teoretyczne, bądź praktyczne zagadnienia, służyć więc winien celom badawczo-naukowym" mówił w 1928 r. Konstanty Stecki. 

Już w 1928 r. na tym terenie uprawiano 452 gatunki i odmiany drzew i krzewów, a w 1933 r. było ich już prawie 800. Niestety, czas wojny nie był dla tego miejsca łaskawy. Zostało ono przekształcone w ogólnie dostępny ludowy park wypoczynkowy, usunięto z niego ogrodzenia, najcenniejsze drzewa i krzewy wywieziono do ogrodów prywatnych, a stare okazy wycięto na opał. Niewielkie ścieżki zastąpiono szerokimi alejami. Wiele dużych drzew usunięto w celu zwiększenia powierzchni trawników. Pod koniec wojny wiele pozostałych przy życiu roślin ucierpiało w wyniku ostrzałów artyleryjskich. Niemcy zniszczyli także całą dokumentację naukową. Ogród mocno zniszczony podczas II wojny światowej także w latach powojennych borykał się z wieloma problemami, m.in. z odzyskaniem gruntów. Kolekcja drzew i krzewów zmniejszyła się do zaledwie 118 gatunków i odmian, a powierzchnia do niecałych 4,5 ha. 

Ważny etap działalności ogrodu rozpoczął się na początku lat 90., kiedy dr inż. Władysław Danielewicz, ówczesny kierownik Katedry Botaniki Leśnej Akademii Rolniczej, postanowił nadać mu charakter nowoczesnej placówki gromadzącej drzewa i krzewy na potrzeby naukowe i dydaktyczne. Dzięki jego staraniom w 1993 r. ogród został członkiem Rady Ogrodów Botanicznych, a od 1996 stał się samodzielną jednostką o charakterze dydaktycznym Wydziału Leśnego Akademii Rolniczej (obecnie Wydziału Leśnego i Technologii Drewna Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu). Kolejne lata to intensywne prace nad wzbogacaniem zbioru o rzadkie i cenne gatunki roślin. Obecnie kolekcja liczy ok. 1000 gatunków drzew.

W ostatnich 20 latach Ogród Dendrologiczny zmienił swoje oblicze, przede wszystkim znacznie powiększając swoją powierzchnię - dwukrotnie, łącznie o ponad 17 ha, osiągając powierzchnię blisko 22 ha. W znaczący sposób zwiększyło to ofertę naukową i dydaktyczną. Zbudowano Polanę Edukacyjną z wiatami i miejscem na ognisko, gdzie odbywają się pikniki integracyjne oraz zewnętrzne wydarzenia i koncerty. Od czterech lat, w sezonie zimowym, realizowany jest w ogrodzie jeden z największych w Polsce parków iluminacji. 

Władze Uczelni i Wydziału, doceniając rozwój Ogrodu Dendrologicznego, podjęły decyzję o budowie na jego terenie nowoczesnego Centrum Edukacyjno-Administracyjnego. Obiekt będzie promować rozwiązania ekologiczne w budownictwie i podkreślać wartość drewna jako surowca odnawialnego. Dzięki ekranom fotowoltaicznym i pompie ciepła budynek będzie samowystarczalny.

AJ