• Jesteś tutaj:
• poznan.pl
• Poznaj Poznań

Założona przez biskupa Jana Lubrańskiego w 1518 r. na Ostrowie Tumskim Akademia była pierwszą na ziemiach polskich uczelnią nowego typu, kształcącą w duchu renesansowego humanizmu. Okres swojej największej świetności przeżywała w czasach, kiedy wykładał tu niemiecki humanista Krzysztof Hegendorfer (1519-35). Akademia stała wówczas na europejskim poziomie, wykładali w niej znakomici profesorowie, a program szkoły należał do niezwykle nowatorskich. Raz jeszcze przeżyła okres świetności w l. 1562-71, kiedy kierował nią Benedykt Herbest. W najlepszych czasach studiowali tu synowie najpotężniejszych rodów wielkopolskich sprzyjających reformacji, ale także uczniowie wywodzący się z niższych warstw społecznych. Jej absolwentami byli m.in.: poeta Klemens Janicki, pisarze Krzysztof i Łukasz Opalińscy, lekarz Józef Struś oraz matematyk, astronom i filozof Jan Śniadecki. XVII w. to czasy upadku Akademii (będącej wówczas kolonią krakowskiego uniwersytetu), której poziom i działalność naukowa nie mogły się równać z poznańskim kolegium jezuickim. Przestała istnieć w 1780 r., kiedy połączono ją z Akademią Wielkopolską (dawnym kolegium jezuickim). W dawnej siedzibie Akademii umieszczono wówczas bibliotekę kapitulną i seminarium duchowne, a od 1926 r. mieściło się w niej Archiwum Archidiecezjalne. W 1936 r. na parterze otwarto ekspozycję zbiorów Muzeum Archidiecezjalnego.
Budowa gmachu Akademii rozpoczęła się w 1518 r. i ciągnęła przez kilkanaście lat, po śmierci biskupa Lubrańskiego (zm. w 1520 r.). Ostatnie rachunki za budowę pochodzą z 1530 r. i zapewne wtedy ukończono prace. Na parterze gmachu mieściły się sale wykładowe, na piętrze stancje profesorskie, studenckie, biblioteka i być może kaplica. Audytoria w skrzydle wschodnim nazywano Retoryką i Gramatyką. Budynek wielokrotnie był remontowany, w XVIII w. częściowo przebudowano jego wnętrze. W 1689 r. na parterze umieszczono drukarnię. Nie minęły Akademii zawirowania wojenne: w 1711 r. stacjonujący tu żołnierze moskiewscy zdewastowali wnętrza. W l. 1924-25 budynek został przebudowany według planów Kazimierza Rucińskiego. Fasadzie nadano wówczas klasycystyczny charakter. Ostatnia, gruntowna renowacja połączona z badaniami archeologicznymi zakończyła się w 2007 r. Pod zachodnim skrzydłem budynku archeolodzy odkryli wówczas pozostałości starszej budowli, która stała na miejscu obecnego gmachu. Był to zapewne dom wieżowy (XIV-XV w.), szachulcowy, zamieszkiwany przez kościelnego dostojnika. Odsłonięto też fragmenty murów obronnych z XV i XV/XVI w.
W gmachu Akademii Lubrańskiego mieści się od 2007 r. Muzeum Archidiecezjalne z cennymi zbiorami sztuki sakralnej z całej Wielkopolski.