Cmentarz Wojenny Wspólnoty Brytyjskiej
Cmentarz Wojenny Wspólnoty Brytyjskiej
Dane statystyczne:
Liczba pochowanych osób: 427
Liczba mogił: 441
Powierzchnia: 0,23 ha
Cmentarz Wojenny Wspólnoty Brytyjskiej usytuowany jest na wschód od Cmentarza Bohaterów Polskich, w sąsiedztwie al. Armii Poznań i tzw. Małej Śluzy.
Założony został w 1925r. na wydzielonym fragmencie cmentarza starogarnizonowego, dlatego do dziś można się często spotkać z nazwą: "Brytyjski Cmentarz Garnizonowy".
Po zakończeniu I wojny światowej mogiły żołnierzy brytyjskich zewidencjonowano w 28 miejscach Polski. Opieka nad tak porozrzucanymi nekropoliami byłaby bardzo utrudniona, dlatego strona brytyjska postanowiła zgrupować mogiły na kilku głównych cmentarzach. Jednym z takich miejsc był Cmentarz Garnizonowy w Poznaniu. O wyborze przesądziła lokalizacja miasta, a także dogodna jak na owe czasy sieć linii kolejowych. Grunt pod cmentarz w wieczne użytkowanie został przyznany Komisji Grobów Wojennych Imperium Brytyjskiego w lipcu 1925r. przez polski rząd. Prace związane z ekshumacją i przeniesieniem mogił trwały do października 1925 roku. W 1926 groby opatrzono kamiennymi tablicami, które w swej formie były zbliżone do współczesnych. Kwaterę zdobił Krzyż Ofiarności, zwany także Krzyżem Poświęcenia, podobny do istniejącego obecnie, ale postawiony w innym miejscu.
Walki, które toczono w Poznaniu w 1945 roku poważnie zniszczyły nekropolię.
W 1946 specjalna komisja brytyjska rozpoczęła w Polsce poszukiwania mogił żołnierzy angielskich. Powstała ewidencja na podstawie której przeniesiono szczątki na trzy centralne cmentarze - do Poznania, Krakowa i Malborka.
W 1949 roku teren cmentarza znów został przekazany we władanie Komisji Grobów Wojennych, jednak komunistyczne władze Polski odmawiały wjazdu do kraju jej członkom aż do 1955 roku. W tym okresie nekropolią opiekował się jej przedwojenny dozorca - Stanisław Kurnatowski. W 1955 roku zawarto porozumienie o podjęciu prac renowacyjnych cmentarza. Z Anglii przywieziono nowe pomniki nagrobne, a także wzniesiono nowy Krzyż Poświęcenia pomiędzy tarasami cmentarza. Przy tej okazji zlikwidowano wał ziemny dzielący tarasy i utworzono jedno wspólne wejście na cmentarz.
Ostatnia mogiła została przeniesiona do Poznania w 1990 roku z okolic Swarzędza.
W 2004 roku wznowiono prace remontowe. Powstał m.in. murek oporowy wzdłuż alejki od strony Cmentarza Bohaterów Polskich.
Na poznańskim cmentarzu spoczywają szczątki 427 żołnierzy i oficerów. Centralnym punktem nekropolii jest wspomniany wcześniej Krzyż Ofiarności. Na wyższym tarasie znajdują się mogiły z czasów I wojny światowej i część z II wojny, na niższej tylko z II wojny światowej (kwatery 5-8). Cały teren jest starannie utrzymany, obsiany trawą. Z trzech stron otoczony jest żywopłotem, a z czwartej murkiem oporowym. Obecny wygląd nekropolii odzwierciedla inne cmentarze wojenne Wspólnoty Brytyjskiej na świecie.
Kontakt:
Cmentarzem opiekuje się Wydział Polityki Społecznej Urzędu Wojewódzkiego w Poznaniu; tel. 61 854 13 58
Część nazwisk posiada braki literowe. W przypadku nieodnalezienia w bazie danych jakiejś osoby pochowanej na tym cmentarzu, należy próbować wyszukać po fragmencie nazwiska.
Opracowano na podstawie:
1. W. Olszewski Cmentarze na stokach poznańskiej Cytadel", Poznań 2008, Wydawnictwo Naukowe UAM w Poznaniu.
2. J. Bączyk, A. Bilski Na stoku Cytadeli Poznańskiej - przewodnik po cmentarzach, Poznań 2005, Wielkopolskie Muzeum Walk Niepodległościowych w Poznaniu.