Cytadela - ostatni punkt niemieckiego oporu - poddała się 23 lutego 1945 r. o godzinie szóstej
Wyzwolenie spod okupacji hitlerowskiej przyniosła miastu ofensywa radziecka, która rozpoczęła się 12 stycznia 1945 r. Poznań już od kilku miesięcy przygotowywany był przez Niemców do roli fortecy. Raport bojowy dla Poznania ogłoszono 20 stycznia 1945 r. Zacięte boje o miasto rozpoczęły się 25 stycznia. Do centrum miasta wojska radzieckie dotarły 5 lutego, a 16 lutego stanęły naprzeciw Cytadeli, ostatniego punktu niemieckiego oporu. Generalny szturm na Cytadelę w nocy z 22 na 23 lutego doprowadził do zakończenia walk. 23 lutego o godz. 6 Cytadela poddała się.
Wyzwolenie spod okupacji hitlerowskiej przyniosła miastu radziecka ofensywa, która rozpoczęła się 12 stycznia 1945 r. W kierunku Poznania parł I front białoruski pod dowództwem marszałka G.K. Żukowa, a 22 stycznia w okolice miasta dotarły oddziały I armii pancernej gwardii gen. M.I. Katukowa, które zaczęły otaczać miasto od południa. Miasto było też otaczane od północy. Okrążanie zostało zakończone 25 stycznia, kiedy wyzwolono Junikowo. Rozpoczęły się walki o zdobycie miasta, które od kilku miesięcy było przygotowywane do roli fortecy.
Na komendanta twierdzy 25 września 1944 r. mianowano gen. mjra Heinza Deindla. Zaraz też zaczęto przygotowywać umocnienia wewnątrz miasta. Na główny punkt oporu wyznaczono Cytadelę, którą zaopatrywano w żywność i uzbrojenie. Komendantem sztabu przygotowania twierdzy był gen. mjr Ernst Mattern, którego 7 grudnia 1944 r. mianowano komendantem twierdzy.
Tymczasem 19 stycznia 1945 r. wojska radzieckie zajęły Łódź, a armia gen. Katukowa szybko zbliżała się do Poznania. W sobotę 20 stycznia 1945 r. ogłoszono raport bojowy dla twierdzy Poznań. O godz. 15 Greiser wydał rozkaz całkowitej ewakuacji ludności, urzędów i przemysłu. Ewakuacja zamieniła się w paniczną ucieczkę ludności niemieckiej, której liczbę szacowano na 60-70 tys. Gen. Mattern wzywał ludność niemiecką do opuszczenia miasta jeszcze w niedzielę 21 stycznia. W następne dni wezwał do tego także Polaków, na co zareagowało tylko 30-40 tys. osób. Większość ludności polskiej - 220 tys. osób - pozostała w mieście.
Greiser jeszcze 20 stycznia opuścił Poznań. Władzę przekazał swojemu zastępcy Kurtowi Schmalz, który zaraz zarządził opuszczenie miasta przez wszystkie urzędy. Przeniesiono je do Frankfurtu nad Odrą, a stamtąd do Poczdamu i w końcu do Wismaru.
Od 25 stycznia trwały zacięte boje o miasto. Najszybciej zajęto dzielnice południowe i zachodnie, tzn. Dębiec, Górczyn, Wildę, Łazarz, Grunwald, Jeżyce.
Do centrum miasta wojska radzieckie dotarły 5 lutego. Poznań zdobywały głównie wojska 29 korpusu gen. A. Szemienkowa. Dowódcą twierdzy od 31 stycznia 1945 r. był pułkownik Ernst Gonell, awansowany wkrótce na generała.
Walka o Poznań zbliżała się do końca. 16 lutego 1945 r. wojska radzieckie stanęły naprzeciw Cytadeli, ostatniego punktu oporu. W celu przyspieszenia jej zdobycia dowództwo radzieckie wyraziło zgodę na werbunek i mobilizację do pomocy cywilnej ludności polskiej. Zasilone przez Polaków radzieckie oddziały sapersko-inżynierskie wieczorem 20 lutego zaczęły budować przeprawę przez fosę. Następnego dnia udało im się wedrzeć do wnętrza Cytadeli i zacząć ciężkie boje w jej obrębie. Generalny szturm w nocy z 22 na 23 lutego doprowadził do zakończenia walk. 23 lutego o godz. 6 Cytadela poddała się. Generał Gonell popełnił samobójstwo, a Mattern poddał się wraz z 23 tys. żołnierzy.
Zniszczenia Poznania po II wojnie światowej dochodziły do 55%. Zdewastowano ok. 5,8 tys. budynków i 360 obiektów przemysłowych. W walkach o zdobycie Poznania zginęło ok. 6 tys. żołnierzy radzieckich, a przy zdobywaniu Cytadeli 84 Polaków.