O procesie kształtowania się poznańskiego węzła komunikacyjnego możemy mówić dopiero od XVI w.
To właśnie wtedy następowało łączenie kilku kierunków komunikacyjnych w jeden i wykształcenie się dróg biegnących poprzez Bramę Wielką do Kalisza, Murowanej Gośliny i do Wągrowca (poprzez groblę Kapitulną, Chwaliszewo, Ostrów Tumski i Śródkę) oraz dróg biegnących przez Bramę Wrocławską do Wrocławia (poprzez Mosinę - Czempiń - Kościan). Różnie kształtowała się też jego rola w zależności od sytuacji geopolitycznej miasta. W okresie zaborów budowano połączenia, głównie kolejowe, tylko w kierunku zachodnim. Również w okresie międzywojennym peryferyjne położenie w stosunku do obszarów ówczesnego państwa nie mogło sprzyjać pełnemu wykształceniu się funkcji głównego węzła komunikacyjnego. Sytuacja radykalnie zmieniła się dopiero po II wojnie światowej, kiedy to Poznań stał się najważniejszym miastem dla zachodniej Polski, w tym głównym węzłem lotniczym, drogowym i kolejowym. Przez Poznań przecina się główny szlak komunikacyjny Wschód - Zachód (biegnący od Moskwy przez Warszawę, Poznań Frankfurt, Berlin - do Europy Zachodniej) ze szlakiem Szczecin - Poznań - Wrocław - Kłodzko - Praga, biegnącym do Europy południowej. Przebiegają tu także trasy komunikacyjne, łączące Śląsk z Wybrzeżem. Szlaki komunikacyjne wychodzące z Poznania zapewniają miastu dogodne połączenia drogowe i kolejowe praktycznie z każdym regionem kraju. Podobne funkcje komunikacyjne w kraju spełniają tylko Warszawa i Wrocław. Aktualnie Poznań jest węzłem siedmiu dróg o znaczeniu międzynarodowym i międzyregionalnym. Oprócz międzynarodowej trasy E-30 przez Poznań przebiega droga E-261 z polskiego Wybrzeża wschodniego (Gdańsk) przez Wielkopolskę i Dolny Śląsk (Wrocław) w kierunku stolicy Czech - Pragi. W 1998 r. w południowej części miasta rozpoczęto budowę obwodnicy Poznania w ciągu autostrady A2 o długości 13,3 km. W 2003 r. Poznań zyskał połączenie autostradowe z Koninem, a w 2004 r. nastąpiło oficjalne otwarcie odcinka autostrady A2 z Poznania do Nowego Tomyśla. Po planowanym przez inwestora w 2009 r. zakończeniu budowy odcinka autostrady z Nowego Tomyśla do Świecka, Poznań zyska bezpośrednie połączenie z niemiecką siecią autostrad i dróg ekspresowych.