• Jesteś tutaj:
• poznan.pl
• Poznaj Poznań
• Przewodnik po Starym Rynku

Wzniesiony w latach siedemdziesiątych XVIII wieku na dwóch średniowiecznych działkach, z niewielkim ogrodem z tyłu, stanowi w obrębie dawnych murów miejskich rozwiązanie unikalne. Nazwisko architekta nie jest znane. Wiadomo natomiast, że przebudową, która nadała całości znane dziś formy barokowo-klasycystyczne kierował w następnym dziesięcioleciu Antoni Hoene.

Szczególnym wyrazem aspiracji ówczesnego właściciela, marszałka wielkiego litewskiego Kazimierza Gurowskiego, jest wypełniająca naczółek dekoracja rzeźbiarska, w której umieszczonemu pośrodku herbowi towarzyszą postaci rzymskich żołnierzy oraz panoplia. (Przedstawiające pochód ofiarny i triumfalny płaskorzeźby na attyce oraz umieszczony na obelisku pelikan wskrzeszający własną krwią martwe pisklęta pochodzą z czasów Księstwa Warszawskiego i miały wyrażać nadzieję na odrodzenie ojczyzny.)

Bogaty wystrój uzyskała także reprezentacyjna Sala Czerwona. Składały się nań zaprojektowane być może przez Jana Chrystiana Kamsetzera sztukaterie, wyobrażenia królów Stefana Batorego, Władysława IV i Jana III Sobieskiego w supraportach, a także dwie pary posągów. Te ostatnie, autorstwa Augustyna Schopsa, przedstawiały Władysława Łokietka i Kazimierza Wielkiego oraz Władysława Jagiełłę i księcia Witolda bądź - według innej interpretacji - Mieszka I i Bolesława Chrobrego (repliki zniszczonych w czasie wojny rzeźb wykonał Józef Kopczyński).

Odziedziczony przez Działyńskich pałac stał się ważnym ośrodkiem życia narodowego. Organizowano w nim, stanowiące namiastkę uniwersytetu, publiczne wykłady, urządzano wystawy sztuki i gospodarcze, a w okresie powstań działały wspierające akcję militarną komitety.

Trwałe miejsce w pamięci potomnych zapewniła jednak Działyńskim przede wszystkim utworzona przez Tytusa w podpoznańskim Kórniku biblioteka, gromadząca zabytki polskiego piśmiennictwa. Jego wysiłki kontynuował syn Jan, a następnie wnuk Władysław Zamoyski, który w 1924 roku przekazał cały posiadany majątek narodowi.