27. edycja Nagrody

Największy i najbardziej znany kompleks sportowy Poznania powstał w dekadzie najcięższego kryzysu. Choćby za to osiągnięcie projektantowi całego zespołu, Klemensowi Mikule, należała się pierwsza w historii Nagroda im. Jana Baptysty Quadro. Tym bardziej że w latach 90. trudno było o konkurencję: lata ustrojowego przełomu nie dostarczyły miastu równie spójnej oraz dobrze pomyślanej realizacji architektonicznej i krajobrazowej.

Gruntowną przebudowę ukończonego kilka lat po wojnie sztucznego jeziora i otaczających go terenów Mikuła rozpoczął na początku lat 80. i zakończył 10 lat później. Jeszcze pod koniec kryzysowej dekady, na krótko przed otwarciem liczącego ok. 300 ha kompleksu niełatwo było uwierzyć, że w nieckę Malty niebawem wróci woda. Zarośnięte dziką zielenią tereny, gdzie długo sterczały stare pordzewiałe numery startowe i wieżyczki sędziów, miały stać się jednak pełnoprawnym sportowym akwenem na kajakarskie mistrzostwa świata w sierpniu 1990 roku. Dzięki determinacji władz miasta, którym przewodził prezydent Andrzej Wituski, oraz organizacyjnym talentom głównego projektanta kompleks został otwarty na chwilę przed zawodami.

Mikuła, który w młodości trenował na Malcie wioślarstwo, podszedł do tematu jako architekt i sportowiec jednocześnie, opierając część rozwiązań na własnych doświadczeniach treningowych. Zapewne wpłynęło to na fakt, że Malta jest jednym z najlepiej ocenianych przez sportowców torów wioślarskich. Położony niemal w centrum to unikat w skali kraju, zarówno pod względem skali, jak i stylu. Dla wszystkich obiektów Mikuła zaproponował bowiem postmodernistyczny, ale zdyscyplinowany kostium, dzięki któremu Malta ma swój unikatowy charakter, świadczy o czasie, w którym powstała, i z pewnością jest najciekawszym w Poznaniu przedstawicielem postmodernizmu.

Autor bardzo dbał też o to, by formy i lokalizacja budowli podporządkowane zostały krajobrazowej kompozycji, którą przekształcano, usypując pagórki z ziemi wybranej z pogłębianego jeziora.

Po wschodniej stronie w maltańskim kompleksie dominują horyzontalne budynki trybun i Centrum Obsługi Imprez, przełamane pionową dominantą charakterystycznej wieży sędziowskiej. Kompozycyjną przeciwwagę po drugiej stronie mety stanowią hangary z ulokowaną nad nimi restauracją oraz tablica wyników z dobudowanym w XXI wieku budynkiem multimedialnym. Od strony miasta symbolem rozpoznawczym Malty są z kolei charakterystyczne wiosła z numerami startowymi - najbardziej dosłowny i ilustracyjny pomysł założenia. Całość łączą barwy przewodnie: biel i żółć oraz elementy małej architektury spójne dla całego kompleksu, docenianego i tłumnie odwiedzanego przez poznaniaków. 61

Mimo sukcesu do dziś nie udało się jednak zrealizować planów Mikuły, by Malta miała charakter zadrzewionego parku, który płynnie przechodziłby w lasy wschodniego klina zieleni. Wspominając po latach prace nad kompleksem, projektant narzekał na przypadkowy dobór gatunków nowych drzew i brak spójnej koncepcji nasadzeń. Apelował także o realizację zaprojektowanego przezeń uporządkowania dróg pieszych i rowerowych. Także bez rezultatu. Łatwiej było uhonorować zmarłego w 2014 roku Mikułę pomnikową ławeczką w pobliżu tablicy wyników, niż porządnie dokończyć zaproponowaną przez niego wizję.

Jakub Głaz