Jerzyk potrzebuje naszej pomocy!

Jerzyk pospolity ( Apus apus ) jest gatunkiem chronionym. Te niezwykłe ptaki co roku na początku maja przylatują do nas z Afryki na ponad 3 miesiące. Całe brunatnoczarne ptaki z jaśniejszą plamką pod dziobem są większe i szybsze od jaskółek, latają wysoko nad osiedlami wielorodzinnymi. Jerzyki prawie całe życie spędzają w powietrzu. W locie odżywiają się chwytając owady, piją wodę, zbierają materiał na gniazdo, śpią niesione przez prądy powietrzne na wysokości ponad 2000m.

Jerzyki związane są ze środowiskiem miejskim i wysokimi budynkami. W miastach nie budują gniazd na drzewach, a budynki (zwłaszcza wielorodzinne) stanowią dla nich jedyne miejsce gnieżdżenia się. Jerzyki powracają co roku do tych samych miejsc lęgowych. Gdy są one zasłonięte lub zniszczone- a często ma to miejsce po zakończeniu prac termomodernizacyjnych- ptaki nie odlatują szukając nowych miejsc, lecz niestrudzenie obijają się o wszelkie przeszkody w miejscach, które pamiętają jako wejścia do gniazd. Nie rzadko ulegają wtedy okaleczeniom i kontuzjom.

WOŚ - grafika artykułu
Fot. WOŚ UMP

Jerzyk znaleziony na ziemi to ptak, który potrzebuje naszej pomocy. Jeśli nie jest ranny, często wystarczy delikatnie unieść i wypuścić go na otwartych dłoniach z wysokości, np. okna.

WOŚ UMP ustosunkowując się do pisma Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody dotyczącego problemu niszczenia miejsc gniazdowania jerzyka pospolitego, zlokalizowanych w otworach stropodachów budynków mieszkalnych wielorodzinnych, wystosował pismo do poznańskich spółdzielni i zarządców nieruchomości. Adresaci zostali pouczeni, że w przypadku planowania przedsięwzięć wiążących się z przeprowadzeniem prac remontowych lub modernizacyjnych, zakres prac w obrębie poszczególnych inwestycji, jak i termin ich realizacji winny uwzględniać zapisy ustawy z dnia 16 kwietnia 2004r. o ochronie przyrody (Dz. U. Nr 92, poz. 880 ze zm.) i rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004r. w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną (Dz. U. Nr 220, poz. 2237).

Prace w konstrukcjach budynków powinny być prowadzone z uwzględnieniem okresu ochronnego ptaków gniazdujących w szczelinach elewacji i stropodachach modernizowanych obiektów. Ww. ustawa zabrania niszczenia gniazd, jaj i piskląt gatunków ptaków prawnie chronionych, jak również niszczenia ich siedlisk, ostoi i innych schronień. Niedopuszczalne jest również zatykanie szczelin i otworów w elewacji budynków, wybranych przez ptaki na miejsce gniazdowania.

Zgodnie z art. 52 ust. 2 ustawy o ochronie przyrody dopuszczalne jest usuwanie " od 16 października do końca lutego gniazd ptasich z obiektów budowlanych i terenów zieleni, jeżeli wymagają tego względy bezpieczeństwa lub sanitarne ". Remonty budynków lub zaślepianie otworów w ścianach stropodachów mogą być prowadzone po wcześniejszym usunięciu nie zajętych gniazd we wspomnianym okresie. W przypadku remontu budynku będącego miejscem lęgowym ptaków, odbywającego się w okresie ochronnym, kratowanie bądź inne zamykanie otworów pod dachami budynków, w których gnieżdżą się ptaki, jest wykroczeniem, a nawet przestępstwem (w myśl ustawy o ochronie zwierząt- art. 35 ust. 2).

Zabrania się prowadzenia jakichkolwiek czynności, stanowiących potencjalne zagrożenie dla lokalnych populacji ww. gatunku ptaka, np. poprzez zamykanie istniejących otworów wentylacyjnych, będących głównym siedliskiem lęgowym jerzyka. W przypadku stwierdzenia obecności ptaków w otworach stropodachów budynków mieszkalnych wielorodzinnych, powinny one pozostać otwarte do momentu zakończenia legów i opuszczenia ich przez ptaki. Sąsiedztwo jerzyków blisko miejsc zamieszkania człowieka nie stanowi żadnej uciążliwości, gdyż nie brudzą one elewacji, są natomiast naturalnym wrogiem drobnych latających owadów, w tym meszek i komarów.

Zalecenia dotyczące działań z zakresu czynnej ochrony jerzyka odnoszą się także do pozostałych ptaków związanych z budynkami na terenie miasta. Zaleca się systematyczne zwiększanie liczby skrzynek lęgowych dla ptaków (m.in. wróbli, sikor, pustułek, szpaków). Skrzynki dla jerzyka o wymiarach 12cm (wys.)x18cm (szer.)x30cm (dł.) z otworem wlotowym: 6,5cmx3,2cm należy wieszać po kilka w rzędzie, powyżej 10m, najpóźniej do 1 maja.

W przedmiarach robót oraz kosztorysach inwestorskich należy uwzględniać pozycje pozwalające na bezpieczną dla ptaków, a tym samym zgodną z prawem realizację zamierzonych inwestycji. W przypadku wykonanych prac remontowych i modernizacyjnych, należy odtwarzać pierwotne miejsca lęgowe jerzyków oraz tworzyć nowe miejsca lęgowe poprzez zawieszanie odpowiednich skrzynek lęgowych na budynkach.