Wykonanie projektu przebudowy poprzedziła inwentaryzacja istniejących na placu budowy drzew oraz ocena możliwości zachowania istniejącego drzewostanu. Zgodnie z dokumentacją projektową do przesadzenia wskazane zostały drzewa rosnące w pasie drogowym ul. Zamenhofa oraz ul. Bolesława Krzywoustego. Ponadto po opracowaniu projektu, w trakcie postępowania administracyjnego zostały wprowadzone zmiany pozwalające zachować dodatkowe drzewa - na przykład dzięki zbliżeniu ścieżki rowerowej do jezdni ul. B. Krzywoustego i Zamenhoffa zachowane zostaną 23 drzewa.
Znacząca przebudowa układu drogowego i planowana budowa nowych ścieżek rowerowych, chodników oraz dodatkowych pasów ruchu powoduje konieczność usunięcia drzew i krzewów, kolidujących z nową infrastrukturą. Przesadzenie drzew jest zawsze priorytetowym rozwiązaniem, analizowanym w przypadku kolizji istniejącego drzewostanu z zakresem prac inwestycyjnych.
O przesadzeniu decyduje analiza następujących przesłanek:
Istniejące i projektowane sieci podziemne. Większość drzew rosnących w obrębie Ronda Rataje to tak zwane samosiejki, rosnące często w pobliżu istniejącej, rozległej sieci infrastruktury podziemnej. Technologia przesadzania łyżką roboczą może uszkodzić sieci podziemne przebiegające w obrębie bryły korzeniowej rosnącego drzewa (w szczególności mniejsze w przekroju sieci gazowe, energetyczne oraz teletechnikę), co w dużym stopniu eliminuje możliwość dokonania przesadzeń większości drzew. Inne technologie przesadzania wymagają między innymi budowy platformy i przesuwania drzew przy pomocy dźwigów lub siłowników hydraulicznych. Wiąże się to z koniecznością przebudowy wszystkich sieci wokół przesadzanego drzewa oraz ogromnymi nakładami finansowymi, liczonymi w dziesiątkach tysięcy złotych na jedno przesadzenie. Tego rodzaju rozwiązania stosowane są w przypadku drzew pomnikowych lub drzew o dużej wartości historycznej, zazwyczaj rosnących w obrębie zabytkowych założeń parkowych.
Rzeczywista wielkość systemu korzeniowego drzewa. Przyjmuje się, że zasięg systemu korzeniowego drzewa jest o 20% większy od zasięgu obrysu rzutu jego korony. Jeżeli drzewo ma średnicę korony 10 m, to system korzeniowy drzewa ma średnicę powyżej 12 m, przy czym system włośnikowy umożliwiający roślinie pobieranie wody znajduje się w odległości 4 - 6 m od pnia drzewa. Największa maszyna do przesadzania drzew ma średnicę łyżki roboczej 2,5 m. Przesadzenie drzewa powoduje obcięcie ok. 2/3 systemu korzeniowego oraz praktycznie całego aparatu asymilującego wodę. Usunięcie systemu włośnikowego całkowicie zaburza obieg wody i asymilatów w drzewie, w związku z czym po przesadzeniu drzewa o koronie większej niż 6-7 m istnieje duże ryzyko obumarcia rośliny z powodu braku wody. W celu zrównoważenia utraty części systemu korzeniowego, usuwa się aparat transpirujący wodę (liście wraz z pędami i gałęziami). Jednorazowo można usunąć do 20% powierzchni korony. Po przesadzeniu drzewo ma zniszczony system korzeniowy oraz pomniejszoną koronę, a stres po przesadzeniu trwa 2-3 lat. Przez ten okres drzewo nie przyrasta, nie regeneruje korony i traci walory estetyczne. Cześć z przesadzonych drzew nie przeżywa tego okresu i usycha.
Aspekt ekonomiczny. Sam proces przesadzenia jest dość kosztowny (specjalistyczny sprzęt, wykwalifikowana obsługa, ewentualny koszt odbudowy zniszczonej infrastruktury technicznej podziemnej i naziemnej), a przesadzone drzewo dodatkowo wymaga dużych nakładów pielęgnacyjnych. Przesadzone drzewo nie ma możliwości wyrównania znacznego deficytu wody, dlatego wymaga bardzo intensywnego podlewania. Ponadto drzewo jest osłabione, a kilkadziesiąt otwartych ran na korzeniach i gałęziach, stanowi duże ryzyko infekcji grzybowych i bakteryjnych. W cenie przesadzenia jednego drzewa o średnicy korony 10 m (po przesadzeniu 5 m), możliwe jest nasadzenie 3-4 nowych drzew o średnicy korony 3 m. Po upływie 3 lat nowo posadzone drzewa będą miały średnicę korony 4 do 5 m, czyli podobną do korony drzewa przesadzonego, którego adaptacja przebiegła pomyślnie. Przesadzenie drzew kolidujących z planowanymi pracami lub powstałą w wyniku przebudowy infrastrukturą jest możliwe w przypadku drzew o relatywnie małej koronie, nierozbudowanym systemie korzeniowym, tzn. rosnących tylko przez ostatnich kilka lat i oddalonych od istniejącej infrastruktury. W przypadku inwestycji na Rondzie Rataje do przesadzenia zakwalifikowano 3 drzewa.
Dokumentacja w przypadku inwestycji na rondzie Rataje powstawała przez długi czas, podczas którego kilkakrotnie zmieniały się zapisy Ustawy o Ochronie Środowiska, w tym również zapisy regulujące zasady uzyskiwania zgody na wycinkę drzew i krzewów. Pierwotnie był to wiek drzewa, później obwód drzewa mierzony na wysokości 5 cm. Zmieniał się również zakres inwestycji, a sama inwentaryzacja była wielokrotnie aktualizowana i zmieniana. Ostatecznie podstawą do usunięcia drzew jest decyzja ZRID (Zezwolenie na Realizację Inwestycji Drogowej) i decyzja o Środowiskowych Uwarunkowaniach Inwestycji.
oprac. red.