Rada Miasta Poznania

Ów nieco zapomniany poznański uczony w maju br. został nowym patronem dotychczasowej ul. Józefa Paszty na Ogrodach. Doceniając decyzję Rady Miasta, która utrwaliła nazwisko profesora w miejskiej topografii, warto chyba przypomnieć szerszej publiczności jego nietuzinkową postać.

Michał Sobeski przyszedł na świat 3 września 1877 roku w Pleszewie w rodzinie Edmunda i Pauliny z Ulatowskich. Rodzinne strony opuścił jednak dość wcześnie, co wiązało się z nauką w renomowanym Gimnazjum św. Marii Magdaleny w Poznaniu, które z powodzeniem ukończył w 1897 roku. Głód wiedzy szybko pchnął zdolnego abiturienta w szeroki uniwersytecki świat. W ciągu kolejnych pięciu lat studiował w Monachium, Lipsku, Getyndze, Berlinie i Wrocławiu. W 1902 roku w stolicy Dolnego Śląska uzyskał dyplom z chemii, by rok później [!] na podstawie pracy (O złudzeniach zmysłu dotyku) napisanej pod kierunkiem Hermanna Ebbinghausa, otrzymać doktorat z zakresu psychologii eksperymentalnej. W ciągu kolejnych kilku lat Michał Sobeski rozwijał swoje pasje z zakresu filozofii i estetyki na uniwersytetach w Genewie, Mediolanie, Sienie, Florencji, Rzymie i Paryżu. Wreszcie w roku 1910, licząc zaledwie 33 lata, objął wykłady na Uniwersytecie Jagiellońskim. Tutaj też za sprawą głośnej rozprawy pt. Uzasadnienie metody obiektywnej w estetyce uzyskał habilitację. Dziennikarze popularnego tygodnika ilustrowanego "Świat" nie mieli wówczas wątpliwości, że "starej uczelni krakowskiej przybywa jeden z najmłodszych i najświetniej zapowiadających się uczonych polskich".

Europejskie peregrynacje uniwersyteckie oraz przyjęcie prestiżowej posady w Krakowie nie oznaczały bynajmniej, że Sobeski stronił od spraw związanych z macierzystą dzielnicą. Przeciwnie, począwszy od 1908 roku, regularnie pisywał do poznańskiej prasy i żywo współpracował z miejscowym środowiskiem naukowym skupionym wokół PTPN. Ostatecznie w 1915 roku wrócił do stolicy Wielkopolski na stałe. Zaangażował się tutaj m.in. w działalność Towarzystwa Wykładów Naukowych. Najważniejszym dziełem jego pracowitego życia był jednak aktywny udział w pracach czteroosobowej komisji organizacyjnej uniwersytetu polskiego w Poznaniu, która zawiązała się 11 listopada 1918 roku. Wspólnie z Heliodorem Święcickim, Józefem Kostrzewskim oraz ks. Stanisławem Kozierowskim odpowiada tym samym za gigantyczny sukces, jakim było powołanie do życia Wszechnicy Piastowskiej w maju 1919 roku. Co znamienne, to właśnie prof. Michał Sobeski wziął na swoje barki prowadzenie spraw finansowych nowego uniwersytetu, opracowanie planu studiów, a nade wszystko zaangażował się w skomplikowaną operację związaną z wyłonieniem przyszłej kadry naukowej. Cieszący się powszechnym szacunkiem uczony przez kolejnych kilkanaście lat był kluczową podporą gwałtownie rozwijającego się "smarkatego uniwersytetu". Wszystko zmienił wybuch II wojny światowej i pojawienie się Niemców w Poznaniu, którzy wyrzucili go z mieszkania i wysiedlili (via obóz na Głównej) do Generalnej Guberni. Profesor Michał Sobeski nie dotrwał do końca tej upokarzającej epopei, zmarł 14 grudnia 1939 roku w Ostrowcu Świętokrzyskim. Spoczywa na Cmentarzu Zasłużonych Wielkopolan.

Piotr Grzelczak