POZNAŃSKA FILIA ZWIĄZKU GMIN WYZNANIOWYCH ŻYDOWSKICH
Poznańska Filia Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich
Pierwsi Żydzi przybyli do Poznania przed rokiem 1254, jeszcze przed lokacją miasta. Od 1264 roku mogli zgodnie z prawem posiadać synagogę i cmentarz. Pierwszym znanym rabinem był w Poznaniu Pechno urzędujący w latach 1389-1393. Historia miasta jest więc od samego początku historią koegzystencji narodu polskiego i żydowskiego. W początkach XVI wieku, obok gminy krakowskiej, lubelskiej i lwowskiej, była poznańska największą w Polsce. Przez ponad 700 lat mieli Żydzi w Poznaniu swoją dzielnicę, swoje synagogi, szkoły, szpitale, cmentarze. Budowali tu swoje domy, zakładali mniejsze i większe warsztaty i fabryki. Do historii miasta przeszły takie nazwiska, jak: Jaffe, Kantorowicz, Kronthal, Jolowicz, Troplowitz, Palmer i najbardziej znany rabin Akiva Eger (1761-1832), którego sława wykracza daleko poza Poznań i daty jego życia. Na przełomie wieków XIX i XX lojalni wobec pruskiej władzy mieli się w Poznaniu bardzo dobrze. Po powstaniu wielkopolskim masowo opuszczali Poznań, we wrześniu 1939 roku było ich około 1500. Ostatnie nabożeństwo odprawiono w Nowej Synagodze 9 września, za trzy dni weszli do miasta niemieccy żołnierze i "świat się zawalił". Poznań przestał mieć "swoich Żydów", a tych niewielu, którzy żyli tu po 1945 roku, nie obnosiło się z żydowskim pochodzeniem. Lata powojenne to czas świadomego "zapomnienia" o przedwojennych Żydach. Dopiero w 1998 roku (18 kwietnia) z inicjatywy Alicji Kobus (przewodniczącej gminy) reaktywowano Filię Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich, której siedziba mieściła się początkowo na Wildzie. W 1990 roku odzyskała swoje historyczne miejsce przy ul. Stawnej 10. Obok znajduje się budynek synagogi przebudowanej w czasie okupacji na pływalnię dla wojska (1941), po wojnie do września 2011 roku pływalni miejskiej. Miejsce to jest cały czas czymś bolesnym dla ludzi wrażliwych. Budynek zbezczeszczonej synagogi gmina odzyskała w roku 2002. Istnieje plan, by powstało w nim Centrum Dialogu i Tolerancji. Kolejnym ważnym krokiem w najnowszej historii gminy było odrestaurowanie i otwarcie zapomnianego i bardzo zaniedbanego fragmentu cmentarza żydowskiego z mogiłą m.in. rabina Akivy Egera. Uroczystość odbyła się 3 czerwca 2008 roku w podwórzu kamienicy sąsiadującej z terenami Międzynarodowych Targów Poznańskich przy ul. Głogowskiej. To nowe i ważne miejsce pamięci na mapie Poznania. Od roku 2003 wydawany jest w Poznaniu periodyk żydowski "Miasteczko Poznań". Wszystkie wymienione działania zyskały duże poparcie władz kościelnych i władz miejskich rozumiejących dobrze ich znaczenie w historii miasta i narodu. Od styczna 2009 dzięki ofiarności małżeństwa Shefranów z Wielkiej Brytanii poznańscy Żydzi (około 50 osób) mają swoją Torę. Mimo niewielkiej liczby wyznawców działania gminy są widoczne, mówią o nich media, a przede wszystkim budzą zainteresowanie poznaniaków. Powyższe inicjatywy, a także bardzo znaczące, organizowane już od 15 lat Dni Judaizmu (koncerty, wystawy, dyskusje, gra uliczna "Pojzn") uświadamiają , że w jednolitym dzisiaj narodowościowo Poznaniu żyły obok siebie przez kilka wieków dwie nacje tworzące jego wielkość. Dzieje Żydów badane są od kilkudziesięciu lat intensywniej niż kiedykolwiek, a wyniki prac są publikowane. W Poznaniu odbywają się sesje historyczne, wykłady, koncerty, wystawy i coroczny "Tzadik Festiwal" prezentujący współczesną kulturę żydowską. Temat żydowski zainicjowany reaktywacją poznańskiej gminy ożył w dobrym tego słowa znaczeniu (co nie jest w Polsce oczywiste). Wiedzę o wspólnej, długiej historii musimy ciągle poszerzać dla dobra obu narodów, w imię prawdy, wzajemnego szacunku i spokojnego życia w Poznaniu, Europie i świecie. 17 maja 2011 roku na sesji XI Rady Miasta postanowiono wyróżnić Poznańską Filię Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich tytułem Zasłużony dla Miasta Poznania.