Rada Miasta Poznania

Zgodnie z przepisami o ochronie przyrody jedną z form ochrony przyrody są użytki ekologiczne, czyli zasługujące na ochronę pozostałości ekosystemów mających znaczenie dla zachowania różnorodności biologicznej - naturalne zbiorniki wodne, śródpolne i śródleśne oczka wodne, kępy drzew i krzewów, bagna, torfowiska, wydmy, płaty nieużytkowanej roślinności, starorzecza, wychodnie skalne, skarpy, kamieńce, siedliska przyrodnicze oraz stanowiska rzadkich lub chronionych gatunków roślin, zwierząt i grzybów, ich ostoje oraz miejsca rozmnażania lub miejsca sezonowego przebywania.

Jednym z użytków ekologicznych znajdujących się w Poznaniu jest ustanowiony w 2011 roku użytek ekologiczny o nazwie "Bogdanka II", położony w dolinie rzeki Bogdanki, o powierzchni ponad 7 ha, Zakres użytku ochrony czynnej obejmuje: ochronę stwierdzonych stanowisk rzadkich i zagrożonych gatunków; ochronę lasów olchowych, szuwarów, torfowisk niskich oraz łąk; renaturyzację rzeki; ograniczanie rozwoju roślinności inwazyjnej. W stosunku do ustanowionego użytku ekologicznego zabrania się w szczególności: niszczenia, uszkadzania lub przekształcania obszaru; wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu; uszkadzania i zanieczyszczania gleby; dokonywania zmian stosunków wodnych; likwidowania, zasypywania i przekształcania naturalnych zbiorników wodnych oraz obszarów wodno-błotnych; zmiany sposobu użytkowania ziemi; zabijania dziko występujących zwierząt, niszczenia nor, legowisk zwierzęcych oraz tarlisk i złożonej ikry; zbioru, niszczenia, uszkadzania roślin i grzybów; umieszczania tablic reklamowych.

Andrzej Rataj pyta jaka jest obecna sytuacja użytku ekologicznego "Bogdanka II"; jakie działania będą podejmowane w przyszłości w celu zachowania tego użytku; w jaki sposób realizowana jest ochrona użytku ekologicznego "Bogdanka II", w tym monitorowanie sytuacji i przestrzegania zakazów wprowadzonych w celu ochrony tego użytku oraz czy zdarzały się przypadki naruszenia zakazów wprowadzonych w celu ochrony użytku ekologicznego "Bogdanka II".

W odpowiedzi Miasto przypomina, że użytek ekologiczny "Bogdanka II" zarządzany jest przez Zakład Lasów Poznańskich. Na zalesionych gruntach rolnych użytku położonych poza terenami silnie uwilgotnionymi, zaplanowano głównie zabiegi sanitarne i pielęgnacyjne. Wykonuje się je celem utrzymania dobrego stanu zdrowotnego drzewostanu. Zabiegi te polegają przede wszystkim na usuwaniu martwych drzew stwarzających bezpośrednie zagrożenie dla użytkowników ścieżek rekreacyjnych. Zabiegi sanitarne i pielęgnacyjne nie mają charakteru obligatoryjnego, a więc ich stosowanie uzależnione jest od aktualnego stanu sanitarnego drzewostanu.

Zaletami istniejącego użytku ekologicznego "Bogdanka II" są przede wszystkim siedliska i zbiorowiska roślinności zbliżone do naturalnych, wśród których można wymienić zbiorowiska roślinne łęgowe, szuwary, torfowiska niskie oraz łąki o zróżnicowanej wilgotności, które związane są bezpośrednio z wodami Bogdanki. Tereny te charakteryzują się trudną dostępnością i stosunkowo niską antropopresją, co oznacza, że wpływ człowieka na tym terenie jest niewielki. Dużą szansą dla tego obszaru jest występowanie naturalnej działalności retencyjnej prowadzonej przez bobry, która przy obecnie obserwowanych zmianach klimatycznych jest bardzo ważna dla zachowania cennych zbiorowisk mokradłowych.

Obecnie największym zagrożeniem są zmiany klimatyczne i skutki długotrwałych susz, które niekorzystnie wpływają na zdrowotność lasów, szczególnie tych z zalesień gruntów porolnych. Szansą na zapobieżenie temu zjawisku jest prowadzona i planowana stopniowa przebudowa drzewostanów sosnowych oraz odnowienie naturalne w miejscach, gdzie jest to możliwe.

Zagrożeniem dla użytku jest także korzystanie przez mieszkańców z lasów znajdujących się na tym terenie w celach rekreacyjnych. Chcąc ograniczyć negatywne skutki tej nadmiernej antropopresji, dla całego użytku ekologicznego ZLP wyznacza miejsca przeznaczone na rekreację w odpowiednich lokalizacjach oraz prowadzi prace porządkowe.

W tym roku, w ramach działań mających na celu zachowanie użytku ekologicznego "Bogdanka II", specjalistyczna firma zajmie się opracowaniem nowego planu urządzania lasu na kolejne dziesięciolecie, który będzie uwzględniał kontynuację tej formy ochrony przyrody. Zakładał będzie także stopniową przebudowę drzewostanów sosnowych oraz odnowienie naturalne miejsc, w których jest to możliwe. Jest to proces długotrwały, a jego efekty będą widoczne dopiero w przyszłości. W celu ochrony przyrody Prezydent powołał  Zespół ds. adaptacji lasów komunalnych Miasta Poznania do zmian klimatycznych, w skład którego wchodzi szerokie grono specjalistów, m.in. z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu i Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu. Zespół opracował "Kierunkowe wytyczne dotyczące gospodarowania lasami komunalnymi Miasta Poznania", które kładą szczególny nacisk na dostosowanie lasów do zmian klimatycznych. Wytyczne te będą uwzględnione w sporządzanym planie urządzenia lasu.

Dodatkową gwarancją zachowania tego cennego terenu jest fakt, że w około 90% jest on objęty miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, który w obecnych granicach użytku nie uwzględnia innych funkcji zagospodarowania niż tereny zieleni i lasów. W ramach ochrony czynnej w II i III kwartale 2023 r. Wydział Kształtowania i Ochrony Środowiska zaplanował wykonanie ekspertyzy - monitoring obcych gatunków inwazyjnych na terenach cennych przyrodniczo. W celu zwiększania ochrony użytku ekologicznego "Bogdanka II" w 2023 r. zaplanowano również wykonanie monitoringu i waloryzacji przyrodniczej na potrzeby poszerzenia jego granic.

Zakładu Lasów Poznańskich nie posiada Straży Leśnej i uprawnień do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego, dlatego też w celu ochrony użytku ZLP współpracuje ze Strażą Miejską, jako jednostką odpowiadającą za porządek publiczny i bezpieczeństwo. Na terenie użytku ekologicznego "Bogdanka II" obserwowano w ostatnich latach powstawanie nielegalnych wysypisk odpadów. Są one na bieżąco usuwane przez służby Zakładu Lasów Poznańskich.

W kwietniu 2022 r. Wydział Kształtowania i Ochrony Środowiska poinformował Regionalną Dyrekcję Ochrony Środowiska w Poznaniu i Komendę Miejskiej Policji w Poznaniu w sprawie prawdopodobnego zniszczenia i zagrożenia siedliska w związku z poprowadzeniem trasy biegu Runmageddon Poznań 2022 r. przez obszar graniczący z użytkiem ekologicznym "Bogdanka II". Sprawa jest w toku. Przyszłoroczna waloryzacja przyrodnicza na terenie użytku i planowane poszerzenie jego obszaru, ma właśnie na celu zapobieżenie występowaniu takich sytuacji.

oprac. red.