Rada Miasta Poznania

Dwa lata temu okazało się, że jedna z kanonii na Ostrowie Tumskim jest kilkadziesiąt lat starsza, niż do tej pory uważano. Ten fakt spowodował, że trzeba było zweryfikować dotychczasową wiedzę o czasie budowy i autorze murów obronnych otaczających wyspę, do której kanonię dobudowano.

Odkrycie musiało zostać potwierdzone przez naukowców i dopiero w zeszłym roku zostało opublikowane w branżowym czasopiśmie. Teraz trafiło do mediów i zostało okrzyknięte sensacją. CYRYL pokazuje materiały, które, zgodnie z wolą ich autora, czekały w Cyrylowym archiwum na sygnał do publikacji. Przez prawie 200 lat historycy byli pewni, że inicjatorem budowy murów otaczających Ostrów Tumski był bp Jan Lubrański. W 2006 roku prof. Hanna Kóćka-Krenz, która prowadziła badania wykopaliskowe na wyspie, zaczęła się zastanawiać, czy tak było w rzeczywistości. Niespodziewanie kilka lat później Jerzy Borwiński, historyk sztuki i konserwator zabytków architektury, na podstawie datowania więźby dachowej jednej z kanonii na Ostrowie Tumskim potwierdził jej przypuszczenia.

Kanonia Fundi Godziemba na Ostrowie Tumskim 11 jest doskonale widoczna od strony Warty. Spory budynek z wykuszem i spadzistym dachem z dwoma kominami został w ostatnich latach odrestaurowany. Dzięki temu w jego elewacji doskonale uwidocznił się mur, do którego budynek dostawiono. To właśnie mur zwany murem Lubrańskiego. W czasie badań architektonicznych kanonii przed jej remontem, które prowadził Borwiński, okazało się, że budynek był pierwotnie znacznie mniejszy, a potem rozbudowany, ponieważ badania dendrochronologiczne więźby dachowej wykazały, że drewno użyte do jej budowy pochodzi z dwóch różnych okresów. Sosnę użytą w jednej części ścięto w 1476 roku, w drugiej - w 1749 i 1750 roku. Znawcy tematu twierdzą, że w średniowieczu drewna nie sezonowano, lecz używano natychmiast po ścięciu, otwarta bowiem, przewietrzona konstrukcja dachu stwarzała doskonałe warunki do jego schnięcia. Stąd wniosek, że starsza, gotycka część kanonii musiała powstać jeszcze w XV wieku, co wyklucza tezę o budowie wcześniejszego przecież muru obronnego w tym miejscu na początku następnego wieku. Z tej konstatacji prowadzi już prosta droga do zanegowania faktu, jakoby inicjatorem budowy muru był bp Lubrański, który po objęciu biskupstwa poznańskiego w 1499 roku nie zapoczątkował inwestycji, lecz jedynie kontynuował prace swoich poprzedników. Prawdopodobnie ich budowę rozpoczął bp Andrzej z Bnina, znany z wielu inicjatyw budowlanych. W tej sytuacji pojęcie murów Lubrańskiego przestało mieć rację bytu, co wcale nie umniejsza wielkich zasług biskupa dla rozwoju Poznania. W skład maleńkiej, ale bardzo ważnej kolekcji na portalu cyryl.poznan.pl wchodzi zaledwie kilka zdjęć i rysunków, ale ich waga dla historii Poznania jest ogromna.

Danuta Bartkowiak