Muzeum znajduje się w Odwachu na Starym Rynku. To budynek z 1787 roku, jeden z najwybitniejszych zabytków architektury polskiej. Wybudowano go z inicjatywy ówczesnego starosty generalnego wielkopolskiego Kazimierza Raczyńskiego. Projekt wykonał najprawdopodobniej architekt królewski Jan Chrystian Kamsetzer - współtwórca warszawskich Łazienek i wnętrz Zamku Królewskiego.
Do zajęcia Poznania przez Prusy w ramach II rozbioru Polski w Odwachu stacjonowały wojska koronne. W okresie zaborów poznaniacy byli świadkami odbywających się tu odpraw wart wojska zaborcy, który staromiejski Odwach uczynił głównym odwachem garnizonu Twierdzy Poznań. Pod zwieńczającymi attykę symbolami Rzeczpospolitej czasów ostatniego jej króla stała budka wartownicza w barwach pruskich i niemiecki żołnierz. W 1918 roku polskość wkroczyła do Odwach. W listopadzie znalazła tu siedzibę jedna z najważniejszych formacji Powstania Wielkopolskiego - paramilitarna Straż Ludowa. 17 listopada w Straży służyli już wyłącznie Polacy. Przed 27 grudnia 1918 Straż Ludowa wystąpiła dwukrotnie w sposób zorganizowany: 3 grudnia dla ochrony delegatów do Polskiego Sejmu Dzielnicowego podczas przemarszu przez miasto na miejsce obrad i 26 grudnia, w czasie przejazdu przez Poznań Ignacego Paderewskiego. 27 grudnia załoga Odwachu ruszyła do Powstania. W czasie "dobijania się" do Europy o prawo przynależności do Polski przez Polaków z tzw. byłego zaboru pruskiego w staromiejskim Odwachu miała siedzibę jeszcze jedna ważna powstańcza formacja - Służba Straży i Bezpieczeństwa (Wacht- und Sicherheitsdienst).Jej ochotnicze oddziały tworzono od 15 listopada 1918 w niemieckich garnizonach na polecenie ministra wojny. Ponieważ zaborca dopuścił do niej Polaków, szybko została przez nich zdominowana. Ci żołnierze-Polacy, będąc na etacie i żołdzie niemieckim oraz dysponując bronią i zarządzając obiektami wojskowymi zaborcy, stanowili trzon polskich oddziałów w pierwszych dniach Powstania Wielkopolskiego. 9 stycznia 1919 formacja została rozwiązana, z jej oddziałów utworzono dwa bataliony garnizonowe Polskich Sił Zbrojnych byłego zaboru pruskiego. Żołnierze jednego z tych batalionów pełnili służbę w Odwachu. Odtąd odprawy wart przed Odwachem odbywali żołnierze w oczekiwanym tu ponad sto lat polskim mundurze. We wrześniu 1939 roku zniknął sprzed Odwachu polski żołnierz, nie pojawił się też niemiecki: okupant budynek przeznaczył na magazyn. W roku 1945, podczas walk o Twierdzę Poznań budynek Odwachu został poważnie zniszczony. Władza komunistyczna zrekonstruowała go w latach 1949-1951 i przeznaczyła najpierw na szkołę baletową i teatralną oraz mieszkanie, w roku 1957 na poznański oddział Centralnego Biura Wystaw Artystycznych, w 1962 umieściła w nim Muzeum Historii Ruchu Robotniczego im. Marcina Kasprzaka.
W 2004 roku, po 65 latach nieobecności, ponownie przed Odwachem pojawił się żołnierz w polskim mundurze. Teraz w mundurze historycznym. Odbywają się tu patrole powstańczej Armii Wielkopolskiej oraz uroczyste odprawy warty honorowej Ochotniczego Reprezentacyjnego Oddziału Ułanów Miasta Poznania w barwach 15 Pułku Ułanów Wielkopolskich.
GODZINY OTWARCIA:
poniedziałek - nieczynne, wtorek - sobota 10:00-17:00, niedziela 10:00-16:00.
normalny - 15 zł, ulgowy - 10 zł
Prezentacja genezy, przebiegu i rezultatów powstania wielkopolskiego w latach 1918-1919. Nowa wystawa stała jest zwiastunem przyszłego nowego muzeum. Wystawa ma oryginalną aranżację, wzbogacono ją o nowe zabytki, plansze i multimedia. Zgodnie z zapowiedziami są dodatkowe wątki w historii opowiadanej na wystawie. Pokazano m.in. udział Armii Wielkopolskiej w wojnie polsko-bolszewickiej i Poznań międzywojenny.
Wróć do listy