Mury miejskie
Mury otaczające średniowieczne miasto zostały zbudowane ok. 1280 r., w miejscu fortyfikacji drewniano - ziemnych wzniesionych bezpośrednio po lokacji. Obwód fortyfikacji zakreślał kształt zbliżony do koła. Długość murów wynosiła ok. 1700 m, a otoczona nimi powierzchnia - ok. 21 ha. Mur wzniesiony został z cegieł ceramicznych na zaprawie wapiennej w układzie wendyjskim i posadowiony na kamiennym fundamencie. Jego grubość wynosiła 1-1,2 m. Zwieńczony był krenelażem, pod którym - od strony wewnętrznej - biegł drewniany ganek dla obrońców. Wysokość muru dochodziła do 11m.
Wzmocnienie muru stanowiło ok. 35 baszt, rozstawionych na obwodzie co 35-45 m. Ich liczba i rozstaw stawiały XIV - wieczny Poznań w rzędzie najsilniej ufortyfikowanych miast polskich. Prostokątne baszty były wyższe od muru o jedną kondygnację i otwarte do wnętrza miasta. Już jednak w 1 poł. XV w.zaczęto je przebudowywać, zamykając od wnętrza. Baszty posiadały swoje nazwy. te z nich, które przydzielone zostały pod opiekę poszczególnym cechom rzemieślniczym, nosiły ich nazwy (np. Krawiecka, Rzeźnicza itp.). Były też nazwy pochodzące od innych użytkowników (np. baszta ojców Dominikanów).
Do miasta wiodły cztery bramy: Wroniecka - od północy, Wielka i Wodna - od wschodu i Wrocławska - od południa. Obok bram istniało kilka furtek dla pieszych, wykutych w murach przeważnie w XV i XVI w.
Na początku XV w., gdy rozwój artylerii był tak znaczny, że dotychczasowe fortyfikacje przestały gwarantować miastu bezpieczeństwo - przystąpiono do ich modernizacji. Oczyszczono i pogłębiono fosy zasilane wodami Bogdanki i Strugi Karmelitańskiej. W latach 1431-33 otoczono miasto drugim, zewnętrznym pierścieniem murów. Objął on większą część obwodu miasta od zachodu, północy i południa. Część przylegająca do Warty (od kościoła Dominikanów do Bramy Wrocławskiej) miała mur pojedynczy. Dodatkowymi dziełami obronnymi były wieża usytuowana pomiędzy Bramą Wrocławską a zamkiem oraz barbakan przy Bramie Wronieckiej. System obronny miasta został ukształtowany ostatecznie na początku XVI w. Jednak już w XVII i XVIII w.utracił swe dawne znaczenie militarne. Mury - częściowo niszczone w czasie wojen - były doraźnie naprawiane i wzmacniane dodatkowymi umocnieniami. Ich systematyczna rozbiórka została zapoczątkowana przez Prusaków w 1797 r. Prace rozbiórkowe trwały do poł. XIX w.
Dziś oglądać można już tylko niewielkie relikty dawnych obwarowań. Jedynym okazalszym elementem starszego, wewnętrznego pierścienia murów jest - przebudowana zresztą prostokątna baszta przy dawnym klasztorze Dominikanek (na zapleczu ul. Masztalarskiej).niedaleko baszty, przy skrzyżowaniu ulic Masztalarskiej i 23 Lutego, wznosi się baszta narożna - pozostałość zewnętrznej linii obwarowań, odkryta w 1947 r.wśród ruin zniszczonej kamienicy. Fragment muru zewnętrznego zachował się również przy ul. Ludgardy. Odcinek muru ze strzelnicami, usytuowany przy ul. Podgórnej, pochodzi z początku XVIII w.
Znaczące podziemne relikty średniowiecznych murów i bram miejskich odkryto w ostatnich latach w trakcie prac archeologicznych przy dawnych bramach: Wronieckiej, Wodnej i Wrocławskiej. W kilku miejscach w nawierzchni ulic i chodników zaznaczono czerwonym brukiem przebieg dawnych murów i bram miejskich, m.in. na ulicach Paderewskiego, Wronieckiej, Wielkiej, Wodnej, Wrocławskiej.
Innym, o znacznie większym narysie systemem murów i fortyfikacji otoczony został Poznań w poł. XIX w. przez Prusaków.
Tekst za: "Poznań od A do Z" pod redakcją Włodzimierza Łęckiego i Piotra Maluśkiewicza, Wydawnictwo Kurpisz S. A., Poznań 1998