Rzeczniczka Praw Uczniowskich

Nauczyciele wychowania fizycznego są w stanie dostrzec różnorodne sygnały, które mogą świadczyć o tym, że dziecko potrzebuje pomocy. Sygnały te manifestują się często w wyglądzie fizycznym lub zachowaniu dziecka podczas zajęć WF, niezależnie od tego, czy krzywda jest zadawana przez rówieśników, w domu czy przez innych dorosłych.

Większość z tych sygnałów może mieć proste wyjaśnienie niezwiązane z krzywdzeniem, ale uważność i empatia są kluczem do zrozumienia sytuacji i udzielenia właściwej pomocy.

Fundamentem bezpieczeństwa są w tym przypadku zasady relacji i niedozwolone zachowania.

Zasady bezpiecznej relacji między personelem szkolnym a małoletnimi stanowią fundament bezpiecznego środowiska i ochrony dzieci. Ze względu na dynamikę relacji i miejsca podwyższonego ryzyka, takie jak szatnie, zasady te nabierają szczególnego znaczenia na lekcjach WF. Zgodnie z prawem, Standardy Ochrony Małoletnich muszą jasno określać zarówno ogólne reguły, jak i niedozwolone zachowania.

Aby chronić uczniów i siebie, nauczyciele WF-u muszą być szczególnie świadomi tych kategorii i zawsze kierować się dobrem młodego człowieka, stawiając wsparcie ponad przymus. Kontakt fizyczny w sporcie i na WF-ie jest akceptowalny, jeśli jest celowy, transparentny (poprzedzony wyjaśnieniem) i odbywa się za zgodą ucznia, o którą zawsze należy pytać.

Lekcje wychowania fizycznego powinny być komfortową i bezpieczną przestrzenią dla każdego, co wymaga od nauczycieli wrażliwości i elastyczności. Podstawa programowa WF opiera się na zasadach edukacji włączającej, dążąc do stworzenia równych szans uczestnictwa dla wszystkich młodych osób, niezależnie od ich trudności.

Odkrycie i podtrzymanie wewnętrznej, pozytywnej motywacji do aktywności fizycznej to kluczowy cel zajęć WF. Sposób komunikacji i budowania relacji bezpośrednio wpływa na zaangażowanie i poczucie własnej wartości ucznia. Empatia i otwarta komunikacja to najlepsze narzędzia nauczyciela WF.

Niestety, sport bywa również źródłem krzywdy. Badania Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę (2024) wskazują, że prawie 90% badanych studentów, którzy uprawiali sport, doświadczyło przemocy w środowisku sportowym, najczęściej przemocy emocjonalnej (78,5%).

Lekcje WF-u muszą być przestrzenią inkluzywności i akceptacji, bez nacisku na rywalizację za wszelką cenę. Nauczyciele/lki WF-u są w doskonałej pozycji do wczesnego wykrywania i reagowania na przejawy przemocy rówieśniczej. Konieczne jest również, aby kadra pedagogiczna bezwzględnie przestrzegała Standardów Ochrony Małoletnich, eliminując wszelkie formy przemocy. Edukacja i szkolenia podnoszące świadomość skali problemu i uczące skutecznych metod reagowania są niezbędne. Uczniowie doświadczający przemocy, a także nauczyciele, muszą mieć zapewniony łatwy dostęp do wsparcia psychologicznego i prawnego.

We współpracy z ekspertami (m.in. psychologami Aldoną Kosek i Mateuszem Wilińskim) przygotowaliśmy "Niezbędnik", który wspiera nauczycieli, uczniów i rodziców w budowaniu bezpiecznego środowiska sportowego. Gorąco zachęcam do zapoznania się z niezbędnikiem, który porusza takie kwestie jak: 

1. Identyfikacja sygnałów krzywdzenia 
2. Bezpieczeństwo w miejscach podwyższonego ryzyka
3. Budowanie bezpiecznej relacji
4. Wsparcie i inkluzywność 
5. Przeciwdziałanie przemocy