Ignacy Jan Paderewski
Ignacy Jan Paderewski (1860-1941) - muzyk, działacz niepodległościowy, mąż stanu. Urodził się 6 listopada 1860 r. w Kuryłówce (na Podolu), w rodzinie szlacheckiej Jana i Polikseny z Nowickich. Wskutek wczesnej śmierci matki, wychowywała go ciotka. W 1872 r. podjął naukę w Instytucie Muzycznym A. Kątskiego, a w 1875 r. pracę w konserwatorium muzycznym. W latach 1880 - 1882 studiował w Królewskiej Akademii Muzycznej, a następnie kształcił się w Wiedniu. Komponował własne utwory i grał na fortepianie, zdobywając stopniowo sławę i uznanie. Koncertował w wielu miastach Europy, a w 1891 r. udał się do USA.
Zdobywszy sławę i środki finansowe, podjął działalność polityczną na rzecz odbudowy niepodległego państwa polskiego. W 1910 r., w 500 rocznicę bitwy pod Grunwaldem, ufundował pomnik króla Władysława Jagiełły w Krakowie. Uroczystości krakowskie ściągnęły działaczy niepodległościowych ze wszystkich trzech zaborów. Nazwisko fundatora nabrało symbolicznego znaczenia. W okresie I wojny światowej działał na terenie USA, kontaktując się z prezydentem W. Wilsonem i jego otoczeniem. W opinii przywódców polskich pod zaborem pruskim, był gorącym patriotą polskim o dużych wpływach i znaczeniu w świecie. Znano też 14 punktów programu pokojowego prezydenta Wilsona, do którego nawiązywali tak Niemcy, jak i Polacy. Liczono na życzliwe stanowisko zwycięskich mocarstw w sprawie losu ziem polskich zaboru pruskiego i że Paderewski może spełnić rolę pośrednika.
W grudniu 1918 r. wybrał się do Polski. 25 grudnia, w towarzystwie misji brytyjskiej, przybył do Gdańska. Stamtąd miał dalej jechać do Warszawy, aby spełnić rolę pośrednika godzącego dwa obozy polityczne walczące o władzę (piłsudczycy i endecja). Przywódcy ludności polskiej w Poznaniu nalegali jednak, aby po drodze wstąpił do Poznania, jakkolwiek w okresie tym miasto formalnie wchodziło w skład Prus i Rzeszy Niemieckiej. Władze niemieckie odmówiły zgody na przyjazd Paderewskiego do Poznania. Mimo to 26 grudnia wieczorem przybył pociągiem z Gdańska. Jego powitanie w Poznaniu przekształciło się w wielką polską manifestację patriotyczną. Chociaż zachowywał się powściągliwie i zdecydowanie nie wypowiadał, sama jego obecność elektryzowała nastroje. 27 XII 1918 r. ludność niemiecka, wsparta przez niektóre wracające z frontu oddziały wojskowe, zorganizowała kontrmanifestację, pragnąc pokazać, że Poznań ma charakter niemiecki. Demonstracje przekształciły się w starcia zbrojne pomiędzy Polakami i Niemcami. Hotel "Bazar", w którym w tych dniach mieszkał Paderewski, stał się centralnym punktem wydarzeń, a dążenie do jego obrony popychało Polaków do samoobrony.
W "Bazarze" powstał samorzutnie polski ośrodek przywódczy. Paderewski nie wzywał do walki zbrojnej, a konferujący z nim przywódcy walki tej nie chcieli. Obawiali się, że może ona pokrzyżować im plany pokojowego oderwania ziem polskich od Prus. Podejmowane jednak przez różne czynniki próby likwidacji "zajść" nie powiodły się. Walki szybko ogarniały nowe ośrodki. Jednocześnie towarzyszący Paderewskiemu oficerowie brytyjscy informowali swój rząd o faktycznym stanie rzeczy, demaskując antypolskie wymysły propagandy niemieckiej. l I 1919 r. Paderewski przez Ostrów Wlkp. pojechał do Warszawy. 2 stycznia przybył do stolicy, a 16 stycznia stanął na czele rządu. Jednocześnie pełnił obowiązki ministra spraw zagranicznych. Reprezentował Polskę na konferencji pokojowej w Paryżu, podpisał w imieniu Polski traktat pokojowy z Niemcami, który ustalał zachodnią granicę odrodzonego państwa polskiego. Na odcinku Wielkopolski granica ta, z drobnymi odchyleniami, pokrywała się z linią wywalczoną przez powstańców wielkopolskich. W grudniu 1919 r. ustąpił z rządu. Większość czasu spędzał znów na emigracji. Do 1926 r. utrzymywał żywe kontakty z krajem.
W 1924 r. przybył ponownie do Poznania. W uznaniu jego zasług UP nadał mu tytuł doktora honoris causa. Po przewrocie majowym sytuacja uległa zmianie - Paderewski odnosił się krytycznie tak do wewnętrznej, jak i zagranicznej polityki Piłsudskiego. Do kraju nie przyjeżdżał. Nie przybył nawet na uroczystość l0-lecia odzyskania niepodległości w 1928 r., ani na uroczystość odsłonięcia ufundowanego przezeń pomnika prezydenta Wilsona w Poznaniu, w 1931 r. Koncentrował się na pracy artystycznej. W jego posiadłości, w Szwajcarii, spotykali się (1936-1937) przywódcy opozycji antysanacyjnej, w ramach tzw. Frontu Morges. W 1940 r. wsparł poczynania rządu W. Sikorskiego na emigracji, przejmując stanowisko przewodniczącego emigracyjnej Rady Narodowej. Zmarł w USA 29 kwietnia 1941 r. Z pierwszego małżeństwa z Antoniną Kossakówną miał syna Alfreda (1880), powtórnie ożenił się z Heleną Górską-Rosen.