Wybrane aspekty diagnozy zjawiska w Poznaniu
Diagnoza zjawiska żebractwa w Poznaniu została przeprowadzona w 2007 roku przez Centrum Innowacji Społecznej SIC!. Do pozyskania danych wykorzystano techniki badań stosowane w naukach socjologicznych, takie jak obserwacja, wywiad, analiza dokumentów źródłowych. Na potrzeby badań opracowane zostały odpowiednie narzędzia badawcze - karta obserwacji i kwestionariusze wywiadu.
Zgodnie z definicją dr Kazimiery Król, za osoby żebrzące uznano:
Osoby, które w sposób bierny lub czynny proszą o jałmużnę, przyjmując i stosując figury i socjotechniki żebracze;
Żebrzące dzieci, które same lub ze swoimi opiekunami wchodzą w role żebracze;
Żebrzących cudzoziemców;
Osoby, które świadczą tzw. usługi, np. grajek uliczny czy osoba sprzedająca kwiaty
w kawiarniach na Starym Rynku
W okresie od sierpnia do października przeprowadzono wywiady z:
73 osobami dorosłymi, w tym:
45 mężczyznami
28 kobietami
49 dziećmi, w tym:
42 chłopcami
7 dziewczętami
Żebrzące osoby dorosłe objęte badaniem, to:
Mężczyźni - 62%
Kobiety - 38%
Osoby stanu wolnego - 71%
Osoby z wykształceniem podstawowym - 60%, zawodowym - 23%, średnim - 14%, wyższym - 3%.
Trzy czwarte badanych deklarowało, że nie korzysta z żadnej pomocy instytucjonalnej, natomiast 35% spośród nich przyznało, że wcale jej nie chce.
Deklarowanym powodem żebractwa był najczęściej brak wystarczających środków do życia, ubóstwo. Prawie co czwarta osoba żebrząca przyznała, że zarobione pieniądze wydaje na używki.
Z deklaracji badanych wynika, że żebractwo to dla osób badanych sposób na życie - 48%, konieczność - 11%, skuteczna forma zarobkowania - 29%, zabawa - 8%, forma radzenia sobie - 4%
Badane osoby deklarowały, że otrzymanie świadczenia (32%) lub podjęcie pracy (26%) byłoby powodem zaprzestania procederu żebractwa (15% nie chciało żadnych zmian, 10% nie wierzyło w jakąkolwiek zmianę swojej sytuacji)
Wśród dorosłych osób żebrzących 53%, nie uważało się za żebraków
Żebrzące dzieci objęte badaniem, to:
Chłopcy - 86%
Dziewczynki - 14%
Osoby do 11 roku życia stanowiły 29% badanych, w wieku 12-14 lat - 45%, 15-18 lat - 26%
Wśród badanych dzieci:
z rodzin wielodzietnych pochodziło 38%
nie posiadało obowiązków domowych 55%
chodziło na wagary 33% (część z nich w tym czasie zajmowała się żebractwem)
lubiło zbierać pieniądze w ten sposób 65%
Z badań wynika, że dzieci zajmują się żebractwem, ponieważ ich koledzy zarabiają w ten sposób - 54%; bo nie mają pieniędzy na swoje potrzeby - 18%; chcą pomóc rodzinie - 12%; nudzą się, to dla nich zabawa - 6%; w ten sposób zdobywa pieniądze ich rodzeństwo - 6%.
Dla prawie ¾ badanych dzieci taka forma pozyskiwania pieniędzy nie jest żebractwem:
Połowa dzieci nie chciałaby zrezygnować z żebractwa, z czego 72% jako powód wskazywało uzyskiwany dochód, 12% chęć takiego działania, 8% bo to łatwy sposób zarabiania.
Ponad połowa badanych dzieci nie miała pomysłu na swoją przyszłość.