Poznan.pl, oficjalna strona Miasta Poznania

Radny przypomina, że w styczniu br. weszły w życie nowe przepisy dotyczące segregacji odpadów tekstylnych. Zużyte ubrania nie mogą już być wrzucane do pojemnika na śmieci zmieszane, lecz powinny być odwożone do punktów selektywnego zbierania odpadów (PSZOK). Adam Szabelski wskazuje, że dla mieszkańców oznacza to konieczność przejechać kilku, a nawet kilkunastu kilometrów, aby oddać zużyte ubraniami do punktów PSZOK. W Poznaniu są obecnie trzy takie miejsca (Dębiec, ul. Wrzesińska i Suchy Las). Problemu nie rozwiązuje również tak zwany "Gratowóz". Alternatywą do niedawna były kontenery na ubrania PCK, ale w lipcu organizacja poinformowała o ograniczeniu swoich działań związanych ze zbiórką ubrań. Powodem było pogorszenia jakości odzieży zbieranej do kontenerów i znaczny wzrost kosztów jej utylizacji. Poza PSZOKami i kontenerami PCK czasami na osiedlach znajdują się także inne kontenery na ubrania, często ustawione nielegalnie, z niemożliwym do ustalenia właścicielem, obłożone nieodbieranymi tygodniami workami z odzieżą.

Radny wnioskuje o zorganizowanie przez Miasto częstszych zbiórek starej odzieży, ustawienie na każdym osiedlu pojemników na używaną odzież, organizowania zbiorek workowych "door-to-door" (wystawianie worków z ubraniami przed dom), stworzenie punktów wymiany używanej odzieży oraz intensywniejszą współpracę z organizacjami non-profit i firmami, które przetwarzają tekstylia na nowe produkty. Prosi również o informację, jakie jeszcze działania w tej sprawie podjęło Miasto i jakie planuje podjąć w najbliższym czasie.

Miasto odpowiadając radnemu, zaznacza na wstępie, że nowelizacja przepisów nałożyła na gminy przyjmowania odpadów odzieży i tekstyliów w punktach selektywnego zbierania odpadów komunalnych, ale nie wprowadziła obowiązku zbiórki tych odpadów w workach czy pojemnikach z terenu nieruchomości. Ponadto nie nastąpiły zmiany w obowiązującym rozporządzeniu z zakresu selektywnego zbierania odpadów. W związku z tym odpadów odzieży i tekstyliów nie należy traktować na równi z pozostałymi frakcjami odpadów selektywnych, co ma istotne znaczenie dla organizacji systemu gospodarki odpadami.

Jeszcze przed wprowadzeniem regulacji obligatoryjnego przyjmowania odpadów odzieży i tekstyliów w PSZOK-ach, Miasto umożliwiało to mieszkańcom na wszystkich trzech poznańskich gratowiskach. Dodatkowo do końca 2027 roku planowane jest uruchomienie przez Zakład Zagospodarowania Odpadów dwóch nowych gratowisk - przy ul. Lutyckiej oraz ul. Obodrzyckiej. Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom mieszkańców, od 15 marca br. rozszerzono działalność mobilnych punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych (MPSZOK, gratowóz) o możliwość oddawania odpadów odzieży i tekstyliów. Obecnie gratowóz zatrzymuje się w blisko 70 punktach na terenie całego miasta raz na kwartał. Od momentu rozszerzenia usługi o zbiórkę zużytej odzieży i tekstyliów, MPSZOK cieszy się dużym zainteresowaniem. Do lipca br. zebrano ich łącznie w PSZOK i MPSZOK 198 ton. Dla porównania w całym 2024 roku było to zaledwie 65 ton.

Miasto wraz z ZZO analizuje dodatkowe możliwości rozszerzenia zakresu zbiórki od mieszkańców odpadów odzieży i tekstyliów lub odzieży nadającej się do ponownego użycia. Docelowo planuje się, aby w przyszłym roku MPSZOK zatrzymywał się łącznie w 100 lokalizacjach. Ponadto w ramach działań ze spółką ZZO analizowana jest prawna i finansowa możliwość ustawienia pojemników przeznaczonych do zbiórki tej frakcji odpadów, jak i odzieży nadającej się do ponownego użycia - w wybranych lokalizacjach w mieście. Rozwiązanie to jednak wymaga czasu - z uwagi na kwestie logistyczne, uwarunkowania prawne oraz konieczność określenia kosztów i sposobu finansowania. 

W celu zwiększania świadomości mieszkańców w zakresie sposobu postępowania z odzieżą, Miasto uruchomiło nabór wniosków na tzw. małe granty. Wyłoniono pięć organizacji pozarządowych, z czego trzy zaproponowały projekty obejmujące właśnie tą tematykę. Jedną z nich jest Stowarzyszenie Centrum Promocji Ekorozwoju, które w ramach projektu pod nazwą #PiątkowoDajeDrugieŻycie promuje ideę ponownego wykorzystywania przedmiotów. W opisie działań zaplanowano m.in. cykl warsztatów poświęconych dawaniu drugiego życia zniszczonym rzeczom, happeningi, przygotowanie ulotki z lokalizacją giveboxa na Piątkowie oraz wskazówkami dotyczącymi właściwego postępowania z odpadami tekstylnymi, a także kampanię w mediach społecznościowych.

Miasto wskazuje też na inne inicjatywy jak: akcja "Z domu na PSZOK - wsparcie dla seniora", skierowaną dla mieszkańców powyżej 65. roku życia, nie mających możliwości samodzielnego dostarczenia odpadów problemowych - w tym znaczącej ilości odpadów tekstylnych. Kolejną inicjatywą była wymiana tekstyliów na sadzonki pelargonii podczas Pikniku Ekologicznego. Dodatkowo od stycznia do sierpnia br. zrealizowano szereg działań związanych z edukacją i promocją prawidłowego postępowania z odzieżą i tekstyliami. Plakaty dotyczące segregacji tekstyliów zostały przekazane poznańskim spółdzielniom i wspólnotom mieszkaniowym oraz umieszczone na przystankach komunikacji miejskiej.

Odnosząc się do zaproponowanych radnego sposobów odbioru odpadów odzieży i tekstyliów, Miasto wyjaśnia, że zorganizowanie takiej zbiórki w systemie "workowym" (np. wraz z odpadami wielkogabarytowymi) spotęgowałoby ryzyko rozrywania worków i ich zalegania w przestrzeni publicznej oraz powstawania dzikich wysypisk. System gospodarowania odpadami musi się samoistnie bilansować - to znaczy, że opłaty ponoszone przez mieszkańców muszą pokrywać wszystkie koszty systemu. W takiej sytuacji obciążanie go dodatkowymi wydatkami mogłoby wpłynąć negatywnie na utrzymanie obecnych stawek opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Podejście do tego systemu musi być racjonalne zarówno pod względem ekologicznym, jak i ekonomicznym. Nie można go rozbudowywać bez możliwości optymalnego i efektywnego skalkulowania kosztów wprowadzenia nowych usług. Wiele zależy również od rozwiązań technicznych, które dostępne będą na naszym rynku w przyszłości.

Zbiórka odzieży i tekstyliów stanowi istotny problem w skali całego kraju. Brakuje odpowiedniej infrastruktury oraz spójnych wytycznych dotyczących segregacji. Problemem są też bardzo wysokie koszty zagospodarowania zebranej selektywnie odzieży. Konieczne jest zatem wsparcie gmin poprzez wprowadzenie systemowych działań i rozwiązań.

W odpowiedzi na interpelację zwraca się też uwagę na specyfikę odpadów tekstylnych. Dobrą i czystą odzież, która nie jest zniszczona i może posłużyć innym powinno się przekazywać osobom potrzebującym, fundacjom czy instytucjom charytatywnym. Odpady odzieży nie powstają w sposób analogiczny jak bioodpady, opakowaniowe czy zmieszane. Stanowią odpad czysty i można je bezpiecznie gromadzić w domu, a dopiero po zebraniu większej ilości przekazać do PSZOK czy oddać w MPSZOK w terminie określonym w harmonogramie. Zanieczyszczone, zużyte materiały, które były wykorzystywane np. do sprzątania, można w incydentalnych przypadkach wyrzucać do pojemnika przeznaczonego na odpady zmieszane, ponieważ nie nadają się do recyklingu. Nie dotyczy to tekstyliów zabrudzonych substancjami chemicznymi, farbami, olejami i innymi niebezpiecznymi substancjami. Te bezwarunkowo muszą być oddawane do PSZOK-ów.

Miasto deklaruje, że poszukiwane są kolejne rozwiązania, jednak ich dobór musi być racjonalny oraz możliwy do wdrożenia, realizacji i sfinansowania. O wszystkich szczegółach oraz zmianach w tym zakresie Wydział Gospodarki Komunalnej będzie informować na stronie "Wszystko o odpadach".

Poniższa treść została przygotowana przez biuletyn/Wydawnictwo Miejskie Posnania