Info

Cmentarz Zasłużonych Wielkopolan znajduje się w malowniczym, zadrzewionym zakątku, o urozmaiconej rzeźbie terenu.

Nekropolia powstała w latach 1808-1810 dzięki staraniom Stanisława Kolanowskiego, znanego poznańskiego piwowara. Początkowo był to cmentarz farny głównego kościoła parafialnego Poznania. Po II wojnie światowej fara otrzymała działki przy ul. Grunwaldzkiej (obecny teren Międzynarodowych Targów Poznańskich) i tam odbyły się kolejne pochówki, zaś nekropolia na Wzgórzu Świętego Wojciecha stała się obiektem zabytkowym.

Cmentarz Zasłużonych Wielkopolan ma 2 hektary powierzchni. W 577 mogiłach pochowanych jest 868 osób. Spoczywają tutaj zasłużeni obywatele Poznania i wybitni Wielkopolanie - powstańcy, naukowcy, lekarze, działacze społeczni, rzemieślnicy.

Najstarsze zachowane nagrobki należą do Ignacego Sterzbechera (1810 r.), Moniki ze Sczanieckich Zakrzewskiej (1813 r.) oraz Rozalii Kolickiej (1815 r.).

W dolnej części cmentarza znajduje się niepokryta nagrobkami polana. Jest to miejsce spoczynku ofiar epidemii cholery z 1831 r. W latach 80. XIX wieku nekropolię uznano za przepełnioną i zaprzestano tam pochówków. 

Na Cmentarzu Zasłużonych Wielkopolan pochowani zostali m.in. prezydenci Poznania: Cyryl Ratajski i Jarogniew Drwęski, premier RP Stanisław Mikołajczyk, a także ojcowie i bracia karmelici bosi, żyjący w okresie 1618-1801 w pobliskim klasztorze św. Józefa.

Znajdują się tam również nagrobki: 

• Stanisława Taczaka - generała WP, pierwszego dowódcy powstania wielkopolskiego 1918-1919,
• Hipolita Cegielskiego - przemysłowca,
• Jana Konstantego Żupańskiego - księgarza i wydawcy, 
• Marcelego Mottego - publicysty i pamiętnikarza, 
• Bolesława Krysiewicza - lekarza, społecznika i działacza niepodległościowego, 
• Władysława Marcinkowskiego - rzeźbiarza, 
• Teofila Berwińskiego - historyka i nauczyciela, 
• Ludwika Gąsiorowskiego - lekarza, historyka medycyny, filantropa, społecznika, powstańca listopadowego i uczestnika Wiosny Ludów,
• Józefa Łukaszewicza - historyka, dziennikarza, bibliotekarza, wydawcy i działacza naukowego,
• Józefa Zeylanda - przemysłowca, działacza społecznego i gospodarczego,
• Romana Szymańskiego - historyka, dziennikarza, działacza ludowego i niepodległościowego, powstańca styczniowego.

Opiekę nad Cmentarzem Zasłużonych Wielkopolan sprawuje Zarząd Zieleni Miejskiej. Na wszystkich administrowanych przez tę jednostkę nekropoliach (czyli również na Cytadeli) prowadzone są prace związane z renowacją nagrobków. W ciągu ostatnich pięciu lat ZZM wydał na ten cel blisko pół miliona złotych. 

Bogata roślinność

Cały teren nekropolii porośnięty jest starodrzewem, który nadaje mu parkowy i naturalny charakter. Szczególną uwagę przyciąga aleja kasztanowców, rozpoczynająca się tuż przy bramie wejściowej cmentarza. W drzewostanie dominują przede wszystkim dwa gatunki - klon pospolity i robinia akacjowa. Wśród pozostałych drzew najliczniej występuje jesion wyniosły, a pojedynczo spotkać można także świerki kłujące, dęby szypułkowe, lipy drobnolistne oraz bożodrzew gruczołowaty. Urozmaicenie stanowią okazy daglezji zielonej, cyprysika Lawsona, jodły kalifornijskiej i lipy wielkolistnej.

Równie interesujące jest runo cmentarne, tworzone przez rośliny okrywowe, niskie i rozrastające się przy ziemi. Oprócz bluszczu występują tu cebulice, gajowiec, barwinek, bodziszek, paprocie, runianka i hosty. Rośliny te tworzą zieloną, poziomą płaszczyznę, harmonijnie współgrającą z formami rzeźb. Wczesną wiosną teren zdobią liczne przebiśniegi, a nieco później pojawiają się jasnoniebieskie kobierce cebulicy.

Spacer z przewodnikiem 

Cmentarz Zasłużonych Wielkopolan na Wzgórzu świętego Wojciecha otwarty jest codziennie w godz. 10:00-18:00. Jednak od 29 października do 3 listopada godziny te są wydłużone - nekropolię można odwiedzać od 8:00 do 20:00.

Dodatkowo, w niedzielę, 2 listopada o godz. 11:00 przewodnicy PTTK zapraszają mieszkańców na przechadzkę po Cmentarzu Zasłużonych Wielkopolan. Podczas spaceru będzie można poznać bogatą historię tego miejsca. 

W najbliższy piątek, 31 października, a także w dniu Wszystkich Świętych oraz w Dzień Zaduszny przedstawiciele Koła Przewodników PTTK im. Marcelego Mottego w Poznaniu przeprowadzą kwestę, z której dochód zostanie przeznaczony na renowację zabytkowych grobowców. Do tej pory (podczas dwudziestu pięciu poprzednich akcji) udało się zebrać prawie 175 tys. zł.

ZZM/ AJ