Dyrektywa Azotanowa narzędziem wspomagającym dostosowywanie gospodarstw rolnych (m.in.położonych w zlewni rzeki Kopel) do standardów ochrony środowiska.

Wprowadzona w Polsce Dyrektywa Azotanowa nr 91/676/EWG z dnia 12 grudnia 1991 r. w sprawie ochrony wód przed zanieczyszczeniami spowodowanymi przez azotany pochodzenia rolniczego, doprowadziła do wyznaczenia 21 obszarów szczególnie narażonych (OSN), w których wody są już znacznie zanieczyszczone związkami azotu. Granice tych obszarów określiły Regionalne Zarządy Gospodarki Wodnej (RZGW), w oparciu o ustawę Prawo Wodne z dnia 18 lipca 2001 r. i ustawę z dnia 26 lipca 2000 r. o nawozach i nawożeniu wraz z rozporządzeniami wykonawczymi. Każdy z obszarów ma swój "Program działań.." ustalony na 4 lata, który ma za zadanie ograniczyć odpływ azotu ze źródeł rolniczych, jaki dostaje się do wód z terenów wiejskich. Ustalono bowiem, że działalność rolnicza jest głównym źródłem azotanów, a zanieczyszczenie azotanami wód powierzchniowych i podziemnych zagraża zdrowiu ludzi; jest także czynnikiem eutrofizacji wód (nadmiernego nagromadzenia substancji nawozowych w zbiornikach wodnych), pogarszającym ich wartości użytkowe.

Poza wyznaczeniem obszarów szczególnie narażonych i sporządzeniem dla nich programów działań, zawierających m.in. środki konieczne dla prowadzenia prawidłowego procesu nawożenia i do odpowiedniej gospodarki gruntami rolnymi, wymogiem dyrektywy jest także stworzenie zbioru zasad dobrej praktyki rolniczej, który stanowi punkt odniesienia dla rolników w dobrowolnych działaniach chroniących wody przed zanieczyszczeniem azotanami pochodzącymi z działalności rolniczej, a w szczególności z działalności hodowlanej, chowu zwierząt i ze stosowania nawozów zasilających glebę.
Kodeks ten jako materiał edukacyjno - informacyjny, powstał w oparciu o obowiązujące akty prawne w zakresie ochrony środowiska, szczególnie ochrony wód w Polsce, a jego najważniejszym celem jest podniesienie poziomu podstawowej wiedzy o ochronie wody. W wyniku wdrożenia dyrektywy azotanowej do prawa krajowego ustalono zadania i obowiązki dla wszystkich podmiotów zobowiązanych do rozwiązania tego problemu oraz osiągnięcia wymaganych standardów jakości wód. Załącznik nr 1 zawiera skrócony zbiór zasad dobrej praktyki rolniczej, natomiast załącznik nr 2 i 3 - obowiązki rolnika wraz z praktyką rolniczą na obszarach szczególnie narażonych i wzory dokumentów.
Zgodnie z Rozporządzeniem Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Poznaniu z dnia 2 grudnia 2003 r., za obszar szczególnie narażony, z którego odpływ azotu ze źródeł rolniczych do wód powierzchniowych należy ograniczyć, wyznaczono obszar zlewni rzeki Kopel. Zlewnia rzeki Kopel, o powierzchni całkowitej 322,8km2, położona jest na terenie 6 - ciu gmin, z czego na terenie Poznania -42,5km2. Program działań mających na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych dla obszaru zlewni rzeki Kopel zawiera Rozporządzenie Dyrektora RZGW w Poznaniu z dnia 20 kwietnia 2004 r. Dokument informuje, że na obszarze zlewni rzeki Kopel jakość wód powierzchniowych nie odpowiada wymaganym standardom, a we wszystkich miejscach poboru wody stwierdzono silną eutrofizację- wskaźniki przekraczają dopuszczalne normy: azot ogólny o 67-234%, a fosfor ogólny - nawet o 852%.
Wytypowany obszar jest terenem wybitnie rolniczym o dużym udziale gruntów ornych, których to nawożenie przyczynia się do wzbogacenia środowiska naturalnego w substancje biogenne, które ze spływami powierzchniowymi trafiają do wód, powodując ich eutrofizację. Celem programu jest poprawa stanu środowiska i przywracanie wymaganych standardów jakości wód powierzchniowych. Program ukierunkowany jest na eliminowanie błędów występujących podczas stosowania nawozów, poprzez wdrożenie do obowiązkowego stosowania przez rolników określonych środków zaradczych. Program obejmuje m.in.poprawę praktyki rolniczej,edukację i doradztwo i monitoring skuteczności programu.
Zanieczyszczenie środowiska, w tym wody, jest procesem wieloletnim, co oznacza, że likwidacja jego skutków potrwa. Dostosowanie gospodarstw do standardów ochrony środowiska jest niezwykle kosztowne, a większości rolników na to nie stać, tym bardziej, że w wyznaczonych obszarach pojemność płyt obornikowych i zbiorników na płynne nawozy naturalne musi być większa. Przygotowano środki finansowe dla rolników na realizację zadań wynikających z przedmiotowej dyrektywy. Istnieje możliwość finansowania przedsięwzięć bezpośrednio lub pośrednio z programów:
1. Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW),
2. Sektorowy Program operacyjny (SOP - Rol) "Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich".
Formularze wniosków dotyczące zwrotu kosztów z programów działań znajdują się w oddziałach Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR). Załącznik nr 4 zestawia warunki dofinansowania przewidziane obu programów.

Załączniki