Poznan.pl, oficjalna strona Miasta Poznania

Pierwszym krokiem do odbudowy samorządu w Polsce było uchwalenie przez Sejm Ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym. Akt ten pozwolił zdecentralizować zarządzanie krajem, dzieląc administrację publiczną na rządową i samorządową. Podstawową jednostką tej ostatniej stały się gminy. Dzięki reformie otrzymały one zdolność administrowania swoim terytorium i samodzielność finansową, a społeczności lokalne uzyskały prawo głosu w sprawach bezpośrednio ich dotyczących. 

- Po raz pierwszy - 30 lat temu - mogliśmy w całkowicie wolny sposób zadecydować o przyszłości miast, miasteczek i wsi. To święto samorządu, który jest fundamentem każdego demokratycznego państwa. Ostatnie trzy dekady to czas wielu przemian. Wystarczy, żebyśmy przypomnieli sobie, jak zmieniały się ulice Poznania, ale także szkoły, czy transport miejski. To samorząd realizuje wiele inwestycji publicznych takich jak domy kultury, teatry, biblioteki, czy pływalnie. Przez ten czas nauczyliśmy się nie tylko sprawnie wykorzystywać fundusze unijne, ale też współpracować z mieszkańcami. Dziś nie możemy sobie wyobrazić budowania lokalnych wspólnot bez wzmacniania społeczeństwa obywatelskiego i włączania mieszkańców w proces podejmowania decyzji. Świętujmy, bo samorządność lokalna to wielkie osiągnięcie demokratycznej transformacji naszego kraju. Nic nie udało się w Polsce tak dobrze, jak właśnie samorządy- mówi Jacek Jaśkowiak, prezydent Poznania. 

WIDEO

Po upadku PRL wolne wybory samorządowe były pierwszym testem dla rodzącego się wtedy społeczeństwa obywatelskiego. W miejsce istniejących w poprzednim ustroju rad narodowych powstały, posiadające większe uprawnienia, rady gmin. 27 maja 1990 r. poznaniacy wybrali na 4-letnią kadencję 65 radnych (64 z listy Komitetu Obywatelskiego Miasta Poznania i NSZZ "Solidarność" oraz 1 z listy Konfederacji Polski Niepodległej). Pierwsze posiedzenie nowo wybranej Rady Miejskiej Poznania odbyło się już 2 czerwca. Jej przewodniczącym został Tomasz Sokołowski. Kilka dni później - 6 czerwca - rada wybrała pierwszego prezydenta Poznania. Został nim Wojciech Szczęsny Kaczmarek. 

- W tym roku Dzień Samorządu Terytorialnego obchodzimy skromnie ze względu na epidemię koronawirusa. Mimo to mamy wiele powodów, żeby świętować. Reforma samorządowa jest jedną z najbardziej udanych zmian ostatnich 30 lat, a samorząd stał się trwałym elementem polskiego życia publicznego - mówi Grzegorz Ganowicz, przewodniczący Rady Miasta Poznania. - Z okazji tego święta życzę Państwu - działaczom samorządowym, mieszkańcom, aktywistom miejskim i wszystkim tym, którzy wpływają na życie wspólnot lokalnych, jak najlepszej przyszłości. Tego, abyśmy rzeczywiście w spokojny sposób mogli wypełniać zadania, które na samorządach spoczywają. Wszystkiego dobrego - dodaje.

WIDEO

Samorząd to ludzie

Reforma samorządowa pozwoliła administracji publicznej otworzyć się na mieszkańców i nowe formy współuczestnictwa społecznego. W Poznaniu umożliwiła powoływanie miejskich jednostek pomocniczych - osiedli, czyli samorządowych struktur obejmujących małe rejony miasta. Pierwsze było Osiedle Smochowice, które zostało powołane już w 1991 r. 

Dwie dekady później - w 2011 r. - przeprowadzono reformę miejskich jednostek pomocniczych. Powołano wtedy 42 osiedla obejmujące cały obszar Poznania. Radni osiedlowi uzyskali wówczas większe kompetencje i możliwości gospodarowania dodatkowymi pieniędzmi przyznawanymi na realizacje lokalnych zadań. Od tamtego czasu środki z budżetu Miasta dla rad osiedli zwiększyły się blisko dwukrotnie. 

Samorządy są odpowiedzialne za wprowadzenie w życie wielu innowacyjnych rozwiązań dedykowanych mieszkańcom. Poznań, jako pierwsza gmina w Polsce, wdrożyła system biletów czasowych na transport zbiorowy (z uruchomieniem Poznańskiej Elektronicznej Karty Aglomeracyjnej). Samorząd stolicy Wielkopolski był także prekursorem nowych form partycypacji i innowacji społecznych, jak np. Poznański Budżet Obywatelski, Centra Inicjatyw Lokalnych, Centrum Inicjatyw Senioralnych czy Centrum Inicjatyw Rodzinnych. 

Inwestycje w mieście 

Działania poznańskiego samorządu od samego początku były ukierunkowane na realizacje inwestycji mających na celu poprawę funkcjonowania miasta i warunków życia mieszkańców. W ostatnich 30 latach oddano do użytku m.in. Poznański Szybki Tramwaj, nową sieć wodociągowo-kanalizacyjną, Tor Regatowy Malta wraz z infrastrukturą, zajezdnię tramwajową Franowo czy trasę tramwajowa na Rataje. Przebudowano ronda Kaponiera, ulice Bukowską i Głogowską, a także zrewitalizowano ul. Święty Marcin. Tabor komunikacji miejskiej wzbogacił się o nowoczesne tramwaje i autobusy. Zmodernizowano stadion miejski, powstały nowe terminale lotnicze i infrastruktura targowa. Nad Cybiną zbudowano Interaktywne Centrum Historii Ostrowa Tumskiego, czyli Bramę Poznania. 

Przez ostatnie lata powstały również kampusy poznańskich szkół wyższych z obiektami dydaktyczno-naukowymi, centra naukowo-badawcze, nowoczesne biurowce i obiekty handlowe oraz przemysłowe, a także parki naukowo-technologiczne czy obiekty kultury i sportu. Nowymi ikonami Poznania stało się Centrum Handlu i Biznesu Stary Browar oraz centrum Bałtyk. 

Stolica Wielkopolski była miejscem ważnych międzynarodowych wydarzeń - Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej UEFA EURO 2012 czy XIV Konferencji Stron Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych do spraw zmian klimatu. W Poznaniu odbyły się  również centralne obchody 1050. Rocznicy Chrztu Polski. 

Samorządowa polityka rozwoju 

Poznań był jednym z pierwszych miast w Polsce, które rozpoczęły strategiczne planowanie swojego rozwoju. W 1994 r. uchwalono, prekursorski w skali kraju, "Program Strategicznego Rozwoju Miasta Poznania". W 2011 roku wprowadzono Wieloletnią Prognozę Finansową Miasta Poznania z wieloletnim programem inwestycyjnym. W 2017 r. rada miasta uchwaliła "Strategię Rozwoju Miasta Poznania 2020+", która odpowiada na oczekiwania mieszkańców i uwzględnia uwarunkowania globalne. 

Zawarta w tym dokumencie wizja strategiczna jest zgodna z celami reformy samorządowej z 1990 r. i brzmi - "Poznań w 2030 roku jest wielopokoleniową wspólnotą ludzi zamieszkujących zielone, przyjazne i dobrze skomunikowane osiedla. Jego mieszkańcy - przedsiębiorczy i zaangażowani społecznie, realizujący swoje marzenia i aspiracje - są zadowoleni z warunków życia, jakie stwarza im miasto, oraz dumni z tego, że jest ono rozpoznawane w kraju i za granicą dzięki swojemu dziedzictwu historycznemu, kulturowemu i akademickości oraz współczesnym, wyjątkowym osiągnięciom. Sprzyjający klimat biznesowy oraz polityka społecznej spójności umożliwiają wszystkim mieszkańcom pełne włączenie się w życie miasta". 

Proces decentralizacji administracji publicznej zakończyła reforma administracyjna z 1998 r. W jej wyniku reaktywowano samorządy powiatowe i wojewódzkie. Pierwsze wybory do rad powiatów i sejmików województw odbyły się już 11 października 1998 r. Dopełnieniem reformy samorządowej było wprowadzenie w 2002 r. bezpośrednich dwustopniowych wyborów wójtów, burmistrzów i prezydentów miast.

Artykuł powstał na podstawie danych zebranych przez Wydział Rozwoju Miasta i Współpracy Międzynarodowej Urzędu Miasta Poznania.

JZ