Nowa maszyna szyfrująca na ekspozycji Centrum Szyfrów Enigma

Od 29 lipca zwiedzający Centrum Szyfrów Enigma mogą zapoznać się z nowym egzemplarzem wojskowej wersji maszyny szyfrującej. Został on użyczony w depozyt przez Centralny Ośrodek Szkolenia i Edukacji Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego im. Gen. Stefana Roweckiego "Grota" w Wiązownej pod Warszawą.

Ręce w białych rękawiczkach, należące do osoby w kraciastej marynarce, dotykają lub prezentują otwartą maszynę szyfrującą Enigma. Maszyna stoi na szklanej podstawce z podświetloną ramką. Wewnątrz widoczne są mechanizmy i klawisze. W tle, rozmyte, znajdują się inne elementy wystawy. - grafika artykułu
Prezentowany na ekspozycji egzemplarz stanowi wersję modelu Enigma I fot. Agata Kierzkowska/PCD

- Enigma to nie tylko symbol historii, ale też powód do dumy dla naszego miasta. To tutaj, w Poznaniu, przyszli bohaterowie uczyli się matematyki, szyfrowali wiadomości i przygotowywali się do walki z największymi tajemnicami wojny - powiedział Jędrzej Solarski, zastępca prezydenta Poznania. - Od początku działania Centrum Szyfrów Enigma odwiedziło już ponad 170 tysięcy osób. To najlepszy dowód na to, że historia może fascynować, edukować i jednocześnie dostarczać emocji - zwłaszcza młodemu pokoleniu.

Prezentowany na ekspozycji egzemplarz stanowi wersję modelu Enigma I, który jest w dużym stopniu zmodyfikowany w stosunku do oryginału. Model ten został bowiem złożony z elementów maszyny o numerze seryjnym A14632 (wyprodukowanej przed rokiem 1941 przez firmę Chiffrirmaschinen AG w Berlinie) oraz maszyny o numerze A00548/bac/43E (wyprodukowanej w 1943 r. przez firmę Ertel-Werk für Feinmechanik z Monachium).

Modyfikacje, nadające eksponatowi unikalny charakter, objęły:

  • eliminację łącznicy,
  • powiększenie okna na wirniki w płycie czołowej,
  • zmianę połączeń wszystkich wirników,
  • dodanie czwartego wirnika oraz niestandardowego reflektora zaadaptowanego z wirnika standardowego,
  • zmianę opisów wirników z liczbowych na literowe,
  • odwrócenie całej baterii wirników o 180 stopni, co uniemożliwiło działanie mechanizmu ich przesuwu.

Dokonane modyfikacje są prawdopodobnie efektem przygotowywania maszyny do jej operacyjnego wykorzystywania w okresie powojennym przez bliżej nieokreślony służby specjalne. Sposób i zakres jej wykorzystania po wojnie to jedna z tajemnic.

Enigma na wystawie

Użyczona przez Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego maszyna szyfrująca Enigma jest już szóstą wersją tego urządzenia kryptologicznego, prezentowaną na wystawie Centrum Szyfrów Enigma. 

Podstawową misją placówki jest promocja dokonań polskich kryptologów - Mariana Rejewskiego, Henryka Zygalskiego i Jerzego Różyckiego oraz ich współpracowników w dziele złamania szyfru Enigmy.

Centrum Szyfrów Enigma to najmłodsza marka Poznańskiego Centrum Dziedzictwa, które w nowoczesny sposób opowiada o historii Poznania. Od momentu powstania w 2021 roku buduje ona świadomość dokonań pracowników przedwojennego Biura Szyfrów Wojska Polskiego - oraz wpływu ich osiągnięć na rozwój świata cyfrowego.

Dowiedz się więcej na temat