Smart City

Uroczystości odbyły się pod pomnikiem Polskiego Państwa Podziemnego i Armii Krajowej, u zbiegu al. Niepodległości oraz ul. Wieniawskiego. Uczestniczyli w nich m.in. przedstawiciele władz samorządowych, wojewódzkich i centralnych, a także kombatanci. Po odczytaniu Apelu Pamięci złożono wiązanki kwiatów - poznaniaków i poznanianki reprezentowali Marcin Gołek, zastępca prezydenta Miasta oraz Łukasz Kapustka, wiceprzewodniczący Rady Miasta Poznania. 

- 86 lat temu powstało Polskie Państwo Podziemne, które do dziś pozostaje fenomenem w skali europejskiej a nawet światowej - podkreślał Marek Woźniak, marszałek województwa wielkopolskiego. - Żadne okupowane państwo nie miało bowiem tak rozbudowanych podziemnych struktur, tak wielkiego zakresu działania, obejmującego administrację, sąd, wojsko, szkolnictwo, a nawet tajną prasę i kulturę. Ale w Wielkopolsce jego funkcjonowanie było wyjątkowo trudne i obarczone ogromnym ryzykiem.

Jak zwykle w rocznicę powstania Polskiego Państwa Podziemnego wspominano bohaterów. Tym razem kluczową postacią był Franciszek Wypych, pseudonim "Szablon". Jego losy przedstawił Jacek Kaczmarek z Muzeum Martyrologii Wielkopolan - Fort VII.

- Pamiętamy o naszych bohaterach i opowiadamy o nich - podkreślał Jacek Kaczmarek. - Dziś mówimy o  Franciszku Wypychu, ściętym na gilotynie w jednym z więzień Trzeciej Rzeszy. Oddał życie za ojczyznę. 

Franciszek Wypych urodził się w Strzyżowicach, a po ukończeniu edukacji w Poznaniu uczestniczył jako ochotnik w I Powstaniu Śląskim. Po wybuchu wojny został ewakuowany na wschód. Jesienią 1939 roku rozpoczął działalność konspiracyjną w DWM (dawny Cegielski), a do współpracy zwerbował m.in. żonę - Marię. Zadania siatki obejmowały rozpracowywanie zakładów zbrojeniowych i firm w Wielkopolsce. 23 października 1943 roku Franciszek Wypych został aresztowany przez Gestapo i osadzony w Forcie VII, następnie w Żabikowie. Skazany przez Trybunał Ludowy na karę śmierci został stracony 12 czerwca 1944 roku w więzieniu Goerden w Brandenburgu. Za swoje zasługi został odznaczony m.in. Medalem Dziesięciolecia Odzyskania Niepodległości i Brązowym Medalem za Długoletnią Służbę.

Podczas wydarzenia kpt. Maria Krzyżańska z Zarządu Okręgu Wielkopolska Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej wręczyła pamiątkowe medale przedstawicielom urzędów: wojewódzkiego, marszałkowskiego, miasta, a także Instytutu Pamięci Narodowej. 

- 35 lat temu powstał Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej - mówił Henryk Józefowski, prezes zarządu Okręgu Wielkopolska Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej. - Już w momencie swego powstania za jeden z najważniejszych celów  uznał walkę o przywrócenie prawdy i należytej pamięci o Polskim Państwie Podziemnym.  Rozwijanie współpracy z organizacjami walczącymi z okupantem, obrona godności i dobrego imienia pamięci Armii Krajowej i jej żołnierzy, badanie i upowszechnianie historii tradycji i dziedzictwa ideowego Armii Krajowej. Od  początku swojej działalności  żołnierze Armii Krajowej mogli liczyć na przychylność i życzliwość  władz wojewódzkich, samorządowych, miejskich,  władz duchowieństwa oraz Instytutu Pamięci Narodowej.  

Struktury Polskiego Państwa Podziemnego zaczęły powstawać już we wrześniu 1939 roku, w czym kluczową rolę odegrała Służba Zwycięstwu Polski, przekształcona później w Związek Walki Zbrojnej i Armię Krajową. Mimo formalnej utraty suwerenności, Polacy stworzyli struktury państwowe, które funkcjonowały w konspiracji. Był to fenomen, który nie miał odpowiednika w żadnym innym kraju walczącym o swoją niepodległość.

Tworzono zarówno organizacje wojskowe, jak i cywilne, aby zapewnić ciągłość funkcjonowania polskiego państwa oraz przygotować społeczeństwo do przyszłego powstania. Polskie Państwo Podziemne obejmowało wiele obszarów życia społecznego i politycznego. Było nie tylko organizacją wojskową, ale również administracją działającą w ukryciu.

AW