Smart City

Za festiwalem stoi Fundacja Fonorama - środowisko twórców i twórczyń związanych z Poznaniem, które konsekwentnie rozciąga granice myślenia o dźwięku. Maria Marcinkiewicz-Górna, Anna Szamotuła, Kuba Kapral, Patryk Lichota, Hubert Wińczyk, Mooryc i Rafał Zapała to nazwiska rozpoznawalne nie tylko w kontekście słuchowisk, lecz także w obszarze muzyki eksperymentalnej, literatury czy sztuk performatywnych. Fonorama to ruch, który od lat działa na pograniczu instytucji i niezależności. W latach 2016-2021 pod szyldem Festiwalu Słuchowisk wyprodukowała ponad trzydzieści projektów, często prezentowanych w miejscach wymykających się standardowej definicji sceny. W tej logice - nieustannego przekraczania ram - mieści się też obecna edycja.

Tegoroczny program festiwalu to panorama najróżniejszych praktyk audialnych. Osią wydarzenia jest Konkurs na Najlepsze Słuchowisko 2024 roku, w ramach którego można posłuchać zarówno klasycznie zbudowanych opowieści radiowych, jak i narracji z pogranicza reportażu, literatury i eksperymentu. To właśnie na nim publiczność ma szansę poznać najważniejsze realizacje z ostatnich miesięcy i sprawdzić, w jakim kierunku zmierza polska scena audialna. Dopełnieniem konkursu są premiery zupełnie nowych produkcji, takich jak "Zmiana warty", czyli zwycięskie słuchowisko wyłonione w otwartym naborze, czy "Mary, łowczyni skamielin" - edukacyjna i zarazem fabularna opowieść o pierwszej paleontolożce skierowana do młodszej widowni. Interesującą propozycją jest też słuchowisko kroczące "Ten spacer", które łączy elementy performansu i audialnej narracji, angażując odbiorcę w fizyczny ruch po mieście. W innym tonie zabrzmi improwizowane słuchowisko w wykonaniu grupy Fonorama na żywo, pokazujące, że ten rodzaj sztuki może być procesem otwartym, powstającym bezpośrednio na oczach i w uszach publiczności.

Silnym akcentem tegorocznej edycji są również projekty site-specific, w których dźwięk wchodzi w dialog z przestrzenią. Instalacja "Ślepy tor" Rafała Zapały i Adama Kaczanowskiego powraca na dworzec Poznań Główny, gdzie architektura, ruch podróżnych i nagrania tworzą unikalny pejzaż akustyczny. To praca, która wykorzystuje chaos codzienności jako materiał i medium jednocześnie. Z kolei projekt ŁAPP Poznań oferuje słuchowiskowe spacery w trzech częściach miasta - w Centrum, na Jeżycach i wokół jeziora Rusałka. Wystarczy zeskanować kod QR w miejscu startowym, by wejść w narrację zbudowaną z dźwięków, głosów i muzyki. W ten sposób festiwal przekracza ramy czterodniowego wydarzenia i zostawia w przestrzeni miasta narzędzie dostępne przez cały rok. Tymczasem studenci i studentki z kierunku wiedza o teatrze UAM przygotowali interaktywną instalację w Domu Słuchowisk.

Integralną częścią programu są warsztaty binauralne prowadzone przez Macieja Kuśnierza. Będzie można dowiedzieć się jak miksować dźwięk w pełni przestrzennym środowisku 360° i jak technologia binauralna wprowadza słuchacza w iluzję dźwięku otaczającego z każdej strony. To ważne uzupełnienie festiwalu - pokazuje, że twórczość audialna to nie tylko artystyczny gest, lecz także obszar zaawansowanej technologii, który wchodzi w dialog z VR, gamingiem i muzyką sceniczną.

Patrząc na tegoroczną edycję, łatwo zauważyć, że słuchowisko znajduje się w momencie szczególnej różnorodności. Obok produkcji radiowych czy literackich powstają projekty ściśle związane z nowymi mediami, wchodzące w obszary aplikacji mobilnych, VR czy improwizacji na żywo. Słuchowisko coraz częściej funkcjonuje jako doświadczenie przestrzenne, które redefiniuje sposób poruszania się po mieście i jego pejzażu akustycznym. Jednocześnie nie traci kontaktu z tradycją - wciąż pozostaje formą narracyjną, w której liczy się głos, opowieść i dramaturgia. Ten dualizm - pomiędzy klasyką a eksperymentem, między radiowym studiem a otwartą przestrzenią - sprawia, że słuchowisko staje się jednym z najbardziej elastycznych mediów współczesności. Poznański festiwal tylko to potwierdza, pokazując, że słuchać można inaczej, mocniej i głębiej.

Sebastian Gabryel

• Festiwal Słuchowisk 2025
• 25-28.09
• różne lokalizacje
• wstęp wolny
• więcej na stronie Festiwalu

© Wydawnictwo Miejskie Posnania 2025