"To takie porządne miasto" - zdanie to można wypowiedzieć na tysiąc sposobów. W zależności od tego, które słowo zaakcentujemy, jaką nadamy mu intonację - szeptem, z ironią, z przekonaniem, w gniewie, w strachu, z kpiną albo zupełnie poważnie - zdanie to zmienia swój wydźwięk i znaczenie. I takie właśnie były nadesłane opowiadania: różnorodne, zaskakujące, pisane z rozmaitych perspektyw i w odmiennych konwencjach. Każde inaczej rozgrywało temat hasła, każde opowiadało o "porządności" po swojemu.

Oczywiście, nie zabrakło wspaniałych mrocznych historii dziejących się w miejskich zaułkach lub głowach psychopatów - tego można się było spodziewać. Jednakże ku naszemu zaskoczeniu pojawiło się wiele opowiadań lekkich, zabawnych, pełnych absurdów, przewrotnych sytuacji i czarnego humoru. Ich ilość ma odzwierciedlenie w wynikach.

Jury - w składzie: Katarzyna Kamińska, Joanna Gaca-Wyczółkowska, Anna Solak, Katarzyna Krzak-Weiss, Karolina Olejniczak, Michał Mimier, Jacek Butlewski i ja, Joanna Jodełka - przeczytało w sumie dziewięćdziesiąt trzy opowiadania. Zdecydowana większość spełniła podstawowy wymóg konkursowy: akcja rozgrywała się w Poznaniu. Działo się dużo - w różnych dzielnicach i w różnych czasach. Jednak tym razem jury zgodnie zauważyło pewien zaskakujący trend: wiele opowiadań toczyło się na... cmentarzu.

W kryminale zazwyczaj pojawiają się zwłoki, ale zwykle zanim trafią pod ziemię albo w zaświaty. Tymczasem u nas - odwrotnie - cmentarze stawały się główną sceną, a nie tylko finałem.

W nagrodzonym I miejscem opowiadaniu Rafała Brączkowskiego "Słodko-gorzka grabarza opowieść o ludziach" to właśnie grabarz przejął rolę narratora, snując melancholijne wspomnienia z historii Poznania i Górczyna - od wojennych czasów, przez PRL-owskie dekady, aż po współczesność. A to wszystko przy kolejnych flaszkach.

Na cmentarzu rozgrywają się również "Sprawy pozagrobowe" Magdaleny Siwek, który zdobyły II miejsce. Tyle że tym razem akcja przenosi się w zaświaty, sprawa dotyczy świata zmarłych - a niedokończona sprawa wciąż nie daje spokoju pewnemu zmarłemu inspektorowi policji.

Wyróżnione opowiadanie Adama Nowaczewskiego "W proszek się obrócisz" przenosi nas do XIX-wiecznego Domu Umarłych na Wzgórzu św. Wojciecha. Natomiast Marta Moeglich w swoim tekście "Jak Jadwiga Ratajczak, strażniczka krypty, rozwiązała zagadkę morderstwa" uczyniła główną bohaterką opowieści opiekunkę krypty w poznańskiej katedrze. Jadwiga Ratajczak to rezolutna starsza pani, która nie tylko pilnuje porządku w krypcie, ale z zapałem angażuje się w śledztwo. Istnieje duże prawdopodobieństwo, że świetnie dogadałaby się z bohaterkami opowiadania Barbary Sarbian - "Obracam w palcach złoty pieniądz", nagrodzonego III miejscem. Tam również dwie panie, korzystając ze stereotypu "nieszkodliwych staruszek", zaczynają parać się działalnością zagrożoną co najmniej grzywną, a na dodatek - z animuszem - wchodzą w drogę lokalnym przestępcom. Za to już trzy apodyktyczne ciotki próbują kontrolować życie bohatera w wyróżnionym opowiadaniu "Fart" Joanny Ireny Furdal. Sprawczość tych wszystkich starszych pań zapewne ucieszyłaby Jane Marple.

Za to pan prezydent Poznania powinien przeczytać "Na Jeżycach bez zmian" Anny Kapczyńskiej. Dowiedziałby się, jakie to wpływowe siły stoją za remontami i że tak naprawdę chodziło o odnalezienie mającej moc "pyry poznania". Deweloperów dotyczy również świetne opowiadanie "Płaszczyzna Abraxasa", autor: Łukasz Konwerski - i nie jest ani trochę zabawne.

Podróż w czasie zapewniają dwa wyróżnione opowiadania, przypominając, że zagadka w kryminale może być pretekstem do opowiedzenia mrocznych historii i tragicznych bohaterów. "Rudolf Zabójcza Pięść" Pawła Wichowskiego przypomina brutalny klimat poznańskiej Wildy lat 90. Natomiast niezwykła i prawdziwa historia jest tematem dziejącej się w okupowanym Poznaniu "Kawy po bawarsku" Radosława Nawrota.

Od dawna wiadomo, że pisanie jest uzależniające, więc nie dziwi więc to, że nazwiska nagradzanych autorów potrafią się powtórzyć. W przypadku tego konkursu okazało się, że Barbara Sarbian napisała opowiadanie "Do demona", które w 2019 roku wygrało 6. edycję konkursu Poznań Fantastyczny AMU.NET.STO. Nagrodzony był również Radosław Nawrot - w ubiegłorocznym konkursie "Śledztwo do wzięcia" zajął III miejsce opowiadaniem "Kwerenda".

Dziękujemy wszystkim uczestnikom za niezwykle wysoki poziom nadesłanych opowiadań. Wszystkim nagrodzonym serdecznie gratulujemy! Antologia nagrodzonych tekstów ukaże się nakładem Wydawnictwa Miejskiego Posnania - organizatora konkursu - do końca 2025 roku.

Joanna Jodełka