Samo słowo "Wigilia" wywodzi się z łacińskiego vigiliae i oznacza czuwanie. Ten wieczór od zawsze miał wyjątkowy charakter, pełen skupienia, oczekiwania i wspólnego celebrowania.
Symbolika przy wigilijnym stole
Wieczerzę w wielu domach poprzedza dzielenie się opłatkiem. To gest pojednania, bliskości i dobrych życzeń. W wielkopolskiej tradycji opłatek miał także znaczenie symboliczne: kładziono go na dodatkowym nakryciu dla niespodziewanego gościa, a dawniej dzielono się nim również ze zwierzętami gospodarskimi.
Wielkopolska wyróżnia się także postacią Gwiazdora - regionalnego bohatera świąt, znanego głównie w zachodniej Polsce, który do dziś budzi emocje i radość wśród najmłodszych.
Dwanaście dań - tradycja i znaczenie
Zupy
Wielkopolską Wigilię najczęściej otwierają :
- barszcz czerwony z uszkami, przygotowany na naturalnym zakwasie z buraków, podawany z uszkami wypełnionymi grzybowym farszem
- zupa grzybowa - aromatyczna, gotowana na suszonych leśnych grzybach, silnie związana z tradycją regionu.
Spotyka się również zupę rybną przygotowywaną na bazie karpia, szczupaka lub okonia.
Dania główne
Na wielkopolskim stole nie może zabraknąć:
- karpia smażonego lub w galarecie - choć jego popularność wzrosła dopiero w XX wieku, dziś uznawany jest za symbol Wigilii,
- pierogów z kapustą i grzybami - ręcznie lepionych, często wspólnie przez kilka pokoleń,
- śledzi - podawanych w śmietanie z cebulką i jabłkiem lub w oleju z kiszoną cebulą,
- kapusty z grochem lub fasolą - dania postnego, sycącego i mocno zakorzenionego w kuchni regionu,
- sałatek śledziowych - będących przykładem współczesnych interpretacji tradycji.
Słodkie zakończenie Wigilii
Wielkopolska kuchnia świąteczna ma swoje wyjątkowe desery:
- makiełki - jeden z najbardziej charakterystycznych wielkopolskich przysmaków wigilijnych, przygotowywane z bułki pszennej, maku, mleka, miodu i rodzynek,
- makowiec, piernik oraz sernik - wypieki obecne na stołach od pokoleń, symbolizujące dostatek i świąteczną obfitość,
- kompot z suszu - napój z suszonych jabłek, gruszek i śliwek, aromatyzowany cynamonem i goździkami.
Smaki, które warto przypomnieć
Dawna kuchnia wielkopolska znała także potrawy, które dziś należą do rzadkości na świątecznym stole, jak kasza jaglana czy zapomniane polewki. Coraz częściej jednak lokalni kucharze i pasjonaci kulinariów sięgają po stare receptury, nadając im nowoczesną formę i przypominając o bogactwie regionalnej tradycji.
Wielkopolska Wigilia to coś więcej niż kolacja, to kulinarna opowieść o regionie, wspólnych wartościach i pamięci o dawnych smakach, które wciąż mają swoje miejsce przy świątecznym stole.
Kasza jaglana zapiekana ze śliwkami lub jabłkami
Przepis pochodzi z książki Kuchnia polska z 1955 roku. Może zainspiruje Was podczas świątecznych przygotowań.
- 20 dkg kaszy jaglanej
- 15-20 dkg suszonych śliwek
- 6 dkg tłuszczu
- 3/4 l wody
- sól, cukier
- 4 dkg masła do polania
Umyte śliwki ugotować na pół miękko, wyjąć pestki. Kaszę opłukać, sparzyć wrzącą wodą, osączyć, zalać gorącą wodą (2 razy tyle wody co kaszy), wymieszać ze śliwkami i tłuszczem, posolić, dosłodzić i zagotować. Wstawić pod przykrywką do piekarnika na 30-40 minut. Podawać posypane cukrem i polane masłem.
Ugotowaną kaszę można przekładać w rondelku warstwami poszatkowanych lub startych na tarce jabłek, przyprawionych cukrem, cynamonem lub skórką pomarańczową. Można też dodać trochę orzechów i zapiec. Aby przepis był bardziej świąteczny na wierzch moża dodać ubitą śmietanę.
AL
