Laureaci Konkursu - edycja 2009/2010
Na szóstą edycję konkursów "Nagroda Miasta Poznania za wyróżniającą się pracę doktorską" i "Nagroda Miasta Poznania za wyróżniającą się pracę magisterską" wpłynęło 16 rozpraw doktorskich oraz 30 prac magisterskich, pochodzących z 7 poznańskich szkół wyższych. Prace wstępnie zrecenzowane przez właściwych dla ich tematyki przedstawicieli wydziałów urzędu były przedmiotem ożywionej dyskusji wśród członków Kapituły. Ostatecznie Kapituła wyłoniła:
- w kategorii prac magisterskich: 3 prace nagrodzone oraz 4 prace wyróżnione,
- w kategorii prac doktorskich: 3 prace nagrodzone oraz 3 wyróżnione.
Nagrody pieniężne za prace magisterskie wynoszą 3,5 tys. zł, za prace doktorskie - 7 tys. zł. Prace wyróżnione zostają uhonorowane przyznaniem dyplomu pamiątkowego.
Spośród prac magisterskich nagrody otrzymali:
1. Monika Chuda
"Wypowiedzieć się tak, żeby jednocześnie nic nie wyznać..." Kazimiera Iłłakowiczówna w Poznaniu (1948-1983). Studium dokumentacyjno-analityczne
Uniwersytet im. A. Mickiewicza
Promotor: prof. dr hab. Zbigniew Przychodniak
Nagrodę przyznano za udaną próbę zwrócenia uwagi na postać Kazimiery Iłłakowiczówny jako pisarki związanej silnie ze stolicą Wielkopolski.
Praca stanowi próbę przybliżenia czytelnikowi biografii i twórczości poetki dziś niemal zapomnianej. To równocześnie portret pisarki związanej silnie z powojennym Poznaniem. To wreszcie portret miasta widzianego oczyma poetki, utrwalony następnie w twórczości literackiej. Poznań stał się dla Iłłakowiczówny miejscem wytchnienia po burzliwych latach przedwojennych, spokojną przystanią do ostatnich lat jej życia.
Praca prezentuje postać poetki w dwóch zasadniczych spojrzeniach: biograficznym oraz dokumentalistycznym.
Z przeprowadzonych badań wyłania się obraz Iłłakowiczówny ? poetki, aktywnej uczestniczki życia społecznego miasta, a przede wszystkim wrażliwej obserwatorki burzliwych przemian lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych. Poetka nie bała się zabierać głosu w kwestiach drażliwych, szczególnie gdy była zagrożona wolność jednostki.
Praca posiada także znaczący walor środowiskowy, gdyż uzupełnia życiorys poetki o wiele miejsc mniej znanych lub dotąd błędnie podawanych.
2. Natalia Kowalczuk
"Analiza funkcjonalno-przestrzenna i kompozycyjna układu zieleni miejskiej na Jeżycach w Poznaniu"
Uniwersytet Przyrodniczy
Promotor: dr inż. arch. Elżbieta Raszeja
Praca została nagrodzona za udaną analizę układu zieleni miejskiej na Jeżycach pod względem jej funkcji, rozmieszczenia w przestrzeni, form, kompozycji, relacji z otaczającą architekturą oraz za opracowanie wstępnych koncepcji projektowych.
Zieleń jest nieodłącznym, bardzo ważnym elementem kompozycji urbanistycznej. Często jednak jest traktowana jedynie jako dodatek, element drugorzędny w trakcie tworzenia planów przestrzennych czy projektów nowych inwestycji. Tymczasem zieleń decyduje kompozycji wnętrza urbanistycznego i o jego pozytywnym oddziaływaniu na człowieka.
Jeżyce to obszar ciasnej zabudowy z niewielką ilością terenów otwartych, a przestrzeń publiczną tworzą głównie wnętrza uliczne. Pomimo braku wielkoobszarowych obiektów zieleni, Jeżyce obfitują w mniejsze, bardzo ciekawe formy zieleni, które często są pomijane w statystykach.
Celem pracy była analiza układu zieleni miejskiej na Jeżycach pod względem jej funkcji, rozmieszczenia w przestrzeni, form, kompozycji oraz relacji z otaczającą architekturą. Przeprowadzone analizy stały się podstawą określenia wytycznych dla kształtowania zieleni na tym obszarze.
Praca obrazuje jak ważnym składnikiem struktury miasta jest zieleń, nie tylko pod względem ekologicznym, ale także kompozycyjnym czy socjologicznym.
3. Maria Gola
"Centrum Kultury na Ostrowie Tumskim w Poznaniu"
Politechnika Poznańska
Promotorzy: prof. dr hab. Wojciech Bonenberg, dr Anna Januchta-Szostak
Praca została nagrodzona za interesującą próbę zaprojektowania atrakcyjnego wizualnie i społecznie zespołu architektoniczno-krajobrazowego o funkcjach kulturotwórczych.
Przedmiotem nagrodzonej pracy jest projekt architektoniczny Centrum Kultury na Ostrowie Tumskim w Poznaniu, poszerzony o koncepcję urbanistyczną dla wyznaczonego terenu projektowego.
Zaproponowany projekt o spektakularnej, symbolicznej formie wykorzystuje walory ekspozycyjne nadrzecznej lokalizacji, czym przyczynia się do podniesienia jakości frontów wodnych Poznania i budowy nowego, zintegrowanego z rzeką wizerunku miasta. Z uwagi na specyficzne usytuowanie budynku w bezpośredniej bliskości centrum oraz historycznej kolebki pierwszego grodu poznańskiego, projekt zakłada stworzenie budowli - ikony mającej stać się współczesnym symbolem miejsca i miasta. Projekt uwzględnia w swej formie wszelkie wyznaczone wytyczne i cele projektowe, jak również kreuje nową jakość architektoniczną, a w szerszym aspekcie także urbanistyczną, dla zrewitalizowanego odcinka Doliny Warty.
Zaproponowane rozwiązania mogą zostać wykorzystane dla stworzenia wytycznych dla nowych przestrzeniu publicznych na obszarze aktualnie niedostępnym i zdegradowanym, a tym samym do poprawy struktury funkcjonalno-przestrzennej doliny Warty i całego Poznania.
Spośród prac magisterskich wyróżnienia otrzymali:
1. Maria Kłosowska
"Inwentaryzacja i uwarunkowania rewaloryzacji układu zieleni zabytkowego cmentarza przy ulicy Bluszczowej w Poznaniu"
Uniwersytet Przyrodniczy
Promotor: dr inż. Maria Chojnacka
Praca stanowi bardzo cenny materiał, mogący stanowić podstawę dla właściwie przeprowadzonej rewaloryzacji i stałego utrzymania obiektu.
Obiektem badań był cmentarz parafialny przy ul. Bluszczowej, który w 1984 r. uznany został za zabytek. Choć lata zamknięcia cmentarza doprowadziły do dewastacji, to późniejsze działania konserwatorskie pozwoliły na jego uporządkowanie i częściowe odrestaurowanie, jednakże stan zieleni cmentarnej nie jest zadowalający.
Podstawowymi metodami prowadzącymi do wyznaczenia uwarunkowań rewaloryzacyjnych były: analiza źródeł historycznych, szczegółowa inwentaryzacja drzew i krzewów oraz dokumentacja fotograficzna. W pracy prześledzono etapy zmian zabytkowego założenia od momentu powstania do czasów współczesnych. Określono jakie zjawiska miały największy wpływ na zniszczenia. Zaproponowano jak można poprawić i uzupełnić kompozycję roślinności, aby lepiej była odbierana przez obserwatora oraz by przetrwała w zastanym i wartościowym układzie jeszcze wiele lat. Kompletnie i kompleksowo opracowane dane dotyczące obiektu oraz szczegółowa inwentaryzacja są elementami koniecznymi dla podejmowania jakichkolwiek prac na terenie objętym ochroną konserwatorską.
2. Anna Gałecka
"Zachodni klin zieleni w Poznaniu - analiza, ocena i wytyczne do rewaloryzacji przestrzenno-krajobrazowej"
Uniwersytet Przyrodniczy
Promotor: dr inż. arch. Elżbieta Raszeja
Praca została wyróżniona za nowatorskie i przydatne podejście w opracowaniu problematyki zachowania ciągłości przestrzennej systemu zieleni miejskiej Poznania.
Poznań posiada najkorzystniejszy ze znanych, pierścieniowo-klinowy układ przestrzenny zieleni. Zachodni klin, którego niniejsza praca dotyczy, uważany jest za najlepiej zachowany element, który pełni funkcję integralnego, wielkoprzestrzennego elementu systemu zieleni miejskiej.
Głównym celem pracy było zbadanie obecnego stanu zachodniego klina zieleni, jako elementu systemu zieleni miejskiej Poznania. Analizy dotyczyły aspektów przestrzennych, funkcjonalnych, społecznych i krajobrazowych.
Wnioski z przeprowadzonych analiz posłużyły sformułowaniu wytycznych dla gospodarki przestrzennej w obrębie klina zachodniego. Za najważniejsze założenie przyjęto zachowanie ciągłości systemu zieleni miejskiej, zgodnie z ideą Czarneckiego i Wodziczki. Osiągnięcie tego założenia będzie możliwe przez ochronę istniejących terenów zielonych, określenie potencjalnych terenów do odtworzenia oraz wyznaczenie kierunków rozwoju systemu. Przyjęcie zaproponowanych wytycznych, z pewnością wpłynie w bezpośredni sposób na zachowanie ciągłości zachodniego klina zieleni, jako ważnego elementu systemu zieleni miejskiej Poznania.
3. Jędrzej Gadziński
"Dostępność przestrzeni miejskiej Poznania określona na podstawie dojazdów komunikacją publiczną"
Uniwersytet im. A. Mickiewicza
Promotor: prof. dr hab. Tadeusz Stryjakiewicz
Wyróżnienie zostało przyznane za interesującą ocenę dostępności przestrzeni miejskiej Poznania w odniesieniu do komunikacji zbiorowej, a także próbę zaprezentowania rozwiązań ogólnotransportowych i urbanistycznych, mogących ją poprawić i rozszerzyć.
Tematyka dostępności przestrzeni miejskiej jest rzadko podejmowana, mimo jej bardzo dużej wagi, wynikającej z ciągle rosnącej roli transportu zbiorowego we współczesnym mieście. Nieustanne problemy komunikacyjne, zwiększające się zanieczyszczenie obszarów miejskich oraz rosnące potrzeby przewozowe mieszkańców sprawiają, że kwestią priorytetową dla każdego dużego miasta jest sprawna i dobrze zintegrowana komunikacja zbiorowa, zapewniająca mieszkańcom możliwość dostępu do wszystkich najważniejszych obiektów, terenów i infrastruktury. Niniejsza praca jest próbą odpowiedzi na aktualne wyzwania transportowe związane z rozwojem dużego ośrodka miejskiego jakim w skali Polski jest niewątpliwie Poznań.
Praca stanowi cenne źródło wiedzy na temat sieci komunikacji publicznej miasta i stanowić może wartościowy materiał dla usprawnienia jej funkcjonowania, zarówno dla Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego, jak i Zarządu Transportu Miejskiego w Poznaniu.
4. Ewa Waszczuk
"Przystań śródmiejska w Poznaniu"
Politechnika Poznańska
Promotor: dr hab. Jerzy Suchanek
Praca została wyróżniona za udaną próbę rozwiązania problemu zagospodarowania zdegradowanej przestrzeni nadrzecznej w Poznaniu przy moście Chrobrego. Autorka udanie wkomponowała nowoprojektowaną kubaturę w istniejący kontekst przestrzenny.
Autorka pracy podejmuje ważne zagadnienie aktywizacji rzeki i jej odrodzenie w przestrzeni miasta. Dostrzegając potencjał obecnie zaniedbanego terenu w centrum Poznania, autorka przedstawia propozycję jego zagospodarowania i zabudowy, wskazując na możliwość nowych powiązań funkcjonalno-przestrzennych najważniejszych obszarów miasta. Praca realizuje przyjęte założenia poprzez przedstawienie ciekawego projektu przystani portowej, który może zapoczątkować proces rewitalizacji nadbrzeża Warty. Na uznanie zasługuje także ochrona i dbałość o zachowanie widoków na historyczne dominanty miasta.
Praca jest pozytywnym przykładem dotyczącym zagadnienia powrotu miast ku rzece i otwarciu ich dla ludzi, którym tworzy się atrakcyjny sposób spędzania aktywnie i na otwartej przestrzeni wolnego czasu.
Całość stanowi interesujący przykład rozwiązania zabudowy w miejscu, którego zagospodarowanie jest obecnie przedmiotem ożywionej dyskusji.
Spośród prac doktorskich nagrody otrzymali:
1. Szymon Piotr Kubiak
"Architektura i urbanistyka Poznania 1919-1939"
Uniwersytet im. A. Mickiewicza
Promotor: prof. dr hab. Tadeusz J. Żuchowski
Nagroda została przyznana za pierwszą całościową monografię poznańskiej architektury dwudziestolecia międzywojennego, obejmującą rozwiązania urbanistyczne, budownictwo użyteczności publicznej, sakralne, mieszkaniowe, oświatowe, a także budownictwo przemysłowe.
Praca zawiera wnikliwą i wyczerpującą analizę zagadnień związanych z architekturą 20-lecia międzywojennego, przedstawioną na tle uwarunkowań historycznych, z odniesieniami do różnorodnych nurtów, koncepcji i rozwiązań architektonicznych innych regionów Polski oraz krajów ościennych. Realizacja projektu wymagała krytycznego podejścia do dotychczasowych badań oraz uzupełnienia obrazu epoki o analizę faktów i obiektów, pozostających dotychczas poza świadomością naukowców.
Praca kładzie nacisk na analizę procesów, dlatego istotne są zarówno odautorskie pisemne komentarze architektów, współczesne im krytyki fachowców i laików, rysunki niezrealizowanych idei utopijnych, faz powstawania projektu, jak i wizje urzeczywistnione. Architektura i urbanistyka Poznania 1919-1939 jest zatem pierwszym opracowaniem historyczno-architektonicznym poświęconym Poznaniowi, w którym analizie obiektów towarzyszy głos świadków ich powstawania.
2. Bartosz Firlik
"Wpływ stanu zużycia profili szyn oraz geometrii toru na bezpieczeństwo jazdy lekkiego pojazdu szynowego"
Politechnika Poznańska
Promotor: prof. dr hab. Andrzej Chudzikiewicz
Praca została nagrodzona za interesującą próbę podjęcia tematu dotyczącego wpływu zużycia toru i zmian jego geometrii na bezpieczeństwo jazdy pojazdu tramwajowego.
Stale rosnący ruch samochodowy staje się poważnym problemem w centrach dużych metropolii, dlatego nowoczesne, lekkie pojazdy szynowe przechodzą obecnie renesans w wielu europejskich i amerykańskich miastach, stając się konkurencyjnymi dla samochodów osobowych. Pomimo rosnącego zainteresowania tymi środkami transportu, nadal nie ma szeroko przyjętych wytycznych dotyczących kryteriów ich bezpieczeństwa ruchu. Miejskie przedsiębiorstwa komunikacyjne, jak również producenci taboru, polegają na wytycznych określonych dla ciężkich pojazdów szynowych, które zazwyczaj nie mogą być w prosty sposób zastosowane dla lekkiego transportu szynowego.
Praca stanowi nie tylko próbę odpowiedzi na pytanie jak duży wpływ na bezpieczeństwo jazdy tramwaju ma zużycie toru i zmiany jego geometrii ale zawiera także kryteria oceny stanu toru w odniesieniu do bezpieczeństwa jazdy. Rozważania teoretyczne zostały zaimplementowane dla rzeczywistych warunków eksploatacyjnych istniejących w Miejskim Przedsiębiorstwie Komunikacyjnym w Poznaniu. Pozwoliło to na udane porównanie rozważań teoretycznych z praktyką dnia codziennego.
3. Łukasz Mikuła
"Zarządzanie terytorialne w obszarach metropolitalnych w Polsce"
Uniwersytet im. A. Mickiewicza
Promotor: prof. dr hab. Tomasz Kaczmarek
Nagroda została przyznana za wszechstronną diagnozę funkcjonowania struktur zarządzania terytorialnego w obszarach metropolitalnych w Polsce oraz określenie potencjalnych, możliwych kierunków ich przekształceń i rozwoju.
Praca odnosi się swym zakresem do polskich metropolii ze szczególnym uwzględnieniem poznańskiego obszaru metropolitalnego.
Praca zawiera interesujące badania dotyczące dotychczasowych form współpracy Poznania i gmin ościennych, z dogłębną analizą uwarunkowań zewnętrznych (głównie prawnych) jak i wewnętrznych (m.in. politycznych). Autor przeprowadził liczne badania ankietowe wśród mieszkańców aglomeracji oraz wywiady z politykami lokalnymi, starając się naświetlić słabo dotąd rozpoznane uwarunkowania społeczne procesu integracji aglomeracyjnej.
Na uwagę zasługuje praktyczny walor przeprowadzonych badań, z punktu widzenia integracji aglomeracyjnej, budowania jej spójności i konkurencyjności.
Wyniki pracy zostały wykorzystane w pracach Centrum Badań Metropolitalnych dotyczących strategii rozwoju aglomeracji poznańskiej, prowadzonych na zlecenie Miasta Poznania oraz gmin powiatu poznańskiego.
Spośród prac doktorskich wyróżnienia otrzymali:
1. Hubert Igliński
"Ograniczanie poziomu kongestii transportowej a zrównoważony rozwój miast"
Uniwersytet Ekonomiczny
Promotor: prof. dr hab. Maciej Szymczak
Praca została wyróżniona za opracowanie na przykładzie Poznania, programu skutecznego ograniczania kongestii transportowej, zgodnego z zasadami zrównoważonego rozwoju miasta jako elementu jego polityki transportowej.
Wysoki poziom kongestii transportowej (zatłoczenia), z jaką borykają się współcześnie niemal wszystkie znaczące ośrodki miejskie, stanowi istotną barierę ich dalszego rozwoju, hamuje ich internacjonalizację i procesy metropolitalizacji. Problem ten staje się coraz bardziej widoczny także w Poznaniu. Dlatego konieczna jest zmiana sposobu myślenia i pełniejsze niż dotychczas uwzględnienie aspektów społecznych, środowiskowych i ekonomicznych zgodnych z paradygmatem zrównoważonego rozwoju.
Głównym celem pracy było opracowanie programu skutecznego ograniczenia kongestii transportowej. Zebrano poważny materiał empiryczny dotyczący sytuacji ruchowej i poruszania się w Poznaniu, lecz przedstawione badania oraz program działań ograniczających poziom kongestii transportowej mają w pełni uniwersalny charakter i mogą zostać wykorzystane również w innych ośrodkach miejskich.
Autor pracy został zaproszony do współpracy przy tworzeniu najnowszej Strategii Rozwoju Miasta Poznania.
2. Joanna Winiecka-Nowak
"Chorologiczne i ekologiczne aspekty występowania fanerofitów w dużym mieście. Studium na przykładzie Poznania"
Uniwersytet im. A. Mickiewicza
Promotor: prof. dr hab. Bogdan Jackowiak
Wyróżnienie przyznano za udane podjęcie tematyki ekologii miasta, dziedziny integrującej wiedzę stricte ekologiczną (biologiczną) z innymi dyscyplinami ukierunkowanymi na analizę zjawiska urbanizacji, a także z obszarami działalności praktycznej, w szczególności z planowaniem przestrzennym i zarządzaniem zielenią miejską.
Polepszenie warunków życia mieszkańców na zurbanizowanych terenach jest możliwe m.in. poprzez utrzymanie i rekultywację zieleni miejskiej. Niezbędnym elementem związanej z tym procedury planistycznej jest właściwe oszacowanie możliwości rozwoju roślinności spontanicznej na terenach miejskich oraz poznanie czynników je ograniczających. Pozwala to m.in. na trafny dobór gatunków roślin do nasadzeń, zmniejsza koszty związanie z ich pielęgnacją oraz ułatwia ochronę cennych przyrodniczo fragmentów zieleni miejskiej. Badania umożliwiają również podjęcie taniej rekultywacji nieużytków miejskich, które w procesie sukcesji wtórnej mogą przekształcić się w enklawy zieleni wysokiej.
Badania autorki łączące tematykę geobotaniki i ekologii, mogą być wykorzystane w kształtowaniu zieleni oraz zarządzaniu zielenią miejską w Poznaniu.
3. Krzysztof Kwiatkowski
"Nowa Synagoga w Poznaniu. Wirtualna rekonstrukcja"
Akademia Sztuk Pięknych
Promotor: prof. Mirosław Adamczyk
Praca została wyróżniona za wyjątkowe studium poświęcone historycznej i kulturowej tkance miasta, zawierające praktyczne pogodzenie dzisiejszych realiów z wizją pięknego miejsca.
Patrząc z perspektywy czasu łatwo przyjąć uproszczony obraz Poznania sprzed stu, czy kilkuset lat. Tymczasem obraz kultury miasta był wielobarwną mozaiką. Tętniły tu żywioły kulturowe, trzy różne tradycje, spotykały się różne zwyczaje. W miarę zdobywania wiedzy na temat historii miasta porzucamy stereotypy i uproszczenia.
Praca jest wyjątkowym przypadkiem głębokiego studium poświęconego historycznej i kulturowej tkance miasta. Zebrany z wielu źródeł materiał archiwalny pozwolił dzięki zastosowaniu techniki cyfrowej na opracowanie metody odtworzenia oryginalnej postaci i funkcji obiektu, wypełniając lukę w historycznej pamięci.
Niezwykłą wartością opracowania jest propozycja praktycznego pogodzenia dzisiejszych realiów i możliwości z wizją pięknego miejsca. Praca włącza się w dyskusję mieszkańców Poznania, naukowców i urbanistów nad przyszłością budynku synagogi przy ul. Stawnej, a powstały materiał graficzny może stać się ważnym eksponatem w wirtualnym muzeum dotyczącym historii miasta Poznania.